Ֆիլմադարան. «Խենթ առաջնորդները»

ռեժ․՝ Ժան Ռուշ, 1955թ

Ժան Ռուշ, Ժան Ռենուար և Ժան-Լյուկ Գոդար

Ֆրանսիացի կինոռեժիսոր և մարդաբան Ժան Ռուշը (31 մայիսի, 1917–18 փետրվարի, 2004) «սինեմա վերիտեի» («ճշմարտացի կինո») և ազգագրական կինոյի հիմնադիրներից է: Սյուրռեալիզմն իր համար դեռևս երիտասարդ տարիքում բացահայտած Ռուշի ֆիլմերից շատերը ջնջում են խաղարկայինի և ոչ խաղարկայինի սահմանը՝ ստեղծելով էթնոֆիկցիայի մի նոր տեսակ: Առաջին ֆիլմը թողարկելով 1947թ-ին՝ Ռուշն իր 60-ամյա գործունեության ընթացքում հասցրեց ստեղծել շուրջ 120 կինոնկար, հիմնականում՝ կարճամետրաժ: Ստեղծագործական կյանքի սկզբում ևեթ նա յուրահատուկ մտերմություն զգաց իր և Աֆրիկայի միջև՝ ֆիլմերից շատերում պատկերելով և ուսումնասիրելով այդ մայրցամաքի ավանդույթներն ու ծեսերը, հաճախ հակադրվելով հետգաղութային քաղաքական կոռեկտությանը: Հենց Ռուշն է համարվում Նիգերի կինոյի հայրը: «Ես՝ սևամորթս» (1958) ֆիլմում նա առաջինն է կիրառել հետագայում Ժան-Լյուկ Գոդարի կողմից հանրայնացված «պատռված մոնտաժը»: Ֆրանսիական «Նոր ալիքի» ռեժիսորները Ռուշին իրենց գաղափարական համախոհներից մեկն էին համարում, իսկ Գոդարը մի առիթով նրա մասին գրել է. «Մարդու թանգարանի հետազոտական բաժնի ղեկավար. մի՞թե կա ավելի լավ սահմանում կինոռեժիսորի համար»: Ռուշը շարունակ ֆիլմեր էր նկարահանում թե՛ Աֆրիկայում, թե՛ Եվրոպայում՝ ընդհուպ մինչև իր մահը Նիգերում, ավտովթարի հետևանքով։

«Ծիրանի ծառ» վավերագրական ֆիլմերի 3-րդ միջազգային փառատոնը կբացվի «Մի ամռան խրոնիկա» ֆիլմի ցուցադրությամբ՝ նվիրված Ժան Ռուշի ծննդյան 100-ամյակին:

«Մի ամռան խրոնիկան» նկարահանվել է 1960թ-ի ամռանը Փարիզում և Սեն-Տրոպեում, Ժան Ռուշի և սոցիոլոգ Էդգար Մորենի ռեժիսորական համագործակցության արդյունքում: Այս ինքնախոհ վավերագրությունը սկսվում է Ռուշի և Մորենի քննարկումից, թե արդյոք հնարավո՞ր է անկեղծ լինել կինոխցիկի առջև: Այնուհետև հանդիսատեսը ծանոթանում է մի խումբ իրական անհատների հետ, և ռեժիսորներն ուղղորդում են նրանց զրույցը դեպի ֆրանսիական հասարակությանը և երջանկության էությանը վերաբերող խնդիրների քննարկում: Դրանք էլ իրենց հերթին վերաճում են հուզիչ մենախոսությունների: Արդյունքում՝ ստեղծվում է 1960-ականների ֆրանսիական իրականության լայնածավալ մի դիմանկար և կինոյի ու իրականության փոխազդեցության ուսումնասիրություն: Իր փորձարարական և նորարարական կառուցվածքի շնորհիվ, որը ստիպում է վավերագրական ֆիլմի հերոսներին կարեկցել, ինչպես խաղարկային ֆիլմում, «Մի ամռան խրոնիկան» իր արժանի տեղն է զբաղեցրել բոլոր ժամանակների ամենաազդեցիկ ֆիլմերի շարքում: «Սինեմա վերիտե» եզրույթը, որն առաջարկել էր ֆիլմի գովազդով զբաղվողը և շրջանառության էր դրել Ռուշը, առաջին անգամ կիրառվել է հենց այս ֆիլմի կապակցությամբ՝ շեշտելով կինոյի և իր համատեքստի միջև կապը:

Ռուշի «Խենթ առաջնորդները» ֆիլմը (1955) կրոնական աղանդի և ֆրանսիացի գաղութարարների ճիրաններում հայտնված սևամորթների մասին է։ Ռեժիսորն այս ֆիլմում հերթական անգամ ապշեցնում է իր ինքնատիպ կինոմտածողությամբ և անկեղծությամբ։ 

ՖԻԼՄՆ ԱՄԲՈՂՋՈւԹՅԱՄԲ