Ֆրանսիացի սոցիոլոգ, մշակութաբան, փիլիսոփա-պոստմոդեռնիստ Ժան Բոդրիյարը 20֊րդ դարի երկրորդ կեսի ամենաերևելի մտածողներից է։ Իր «Սիմուլյակրները և սիմուլյացիան» հանրահայտ գրքում Բոդրիյարն անդրադարձել է նաև Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլայի «Ապոկալիպսիսն այսօր» ֆիլմին՝ նորովի բացահայտելով պատերազմի թեմատիկան կինոյում։
Կոպոլան իր ֆիլմը նկարահանում է այնպես, ինչպես ամերիկացիները վարում էին պատերազմը․ այդ իմաստով «Ապոկալիպսիսն այսօր» ֆիլմը հնարավոր վկայություններից լավագույնն է՝ չափի զգացումի նույնպիսի բացակայությամբ, միջոցների նույնպիսի շռայլությամբ, նույն սարսափելի անկեղծությամբ․․․ և նույն հաջողությամբ։ Պատերազմը, ինչպես անվերջ ոչնչացում, պատերազմը, ինչպես տեխնոլոգիական և փսիխոդելիկ ֆանտազիա, պատերազմը, ինչպես հատուկ էֆեկտների հաջորդականություն, պատերազմը, որը կինոնկար էր դարձել դեռևս մինչև նկարահանվելը։ Պատերազմն անհետանում է տեխնոլոգիական խմորի մեջ, և ամերիկացիների համար առաջին հերթին հենց դա էլ հանդիսանում է՝ ռազմադաշտ, հսկայական խաղահրապարակ՝ սեփական սպառազինությունը, մեթոդները, հզորությունը փորձարկելու համար։
Կոպոլան նույնն է անում․ նա փորձարկում է կինեմատոգրաֆի ինտերվենցիոն ուժը, փորձարկում է կինեմատոգրաֆի ազդեցությունը, որը դարձել է հատուկ էֆեկտների՝ չափից դուրս ուռճացված մի ապարատ։ Այդ իմաստով նրա ֆիլմը, ասես, հանդիսանում է պատերազմի՝ այլ միջոցներով շարունակությունը, այդ անավարտ պատերազմի ավարտը, դրա փառաբանումը։ Պատերազմը դարձել է կինոնկար, կինոնկարը դարձել է պատերազմ․ և՛ մեկը, և՛ մյուսը միաձուլվել են տեխնոլոգիայի հետ իրենց ընդհանուր արյունապղծության մեջ։
Իսկական պատերազմը վարում է Կոպոլան, ով այդ առումով նման է Վեսթմորլենդին (բացառությամբ հարավվիետնամական դժոխքը հանճարեղ հեգնանքով պատկերող ֆիլիպինյան անտառների ու գյուղերի՝ նապալմով լի)։ Կինոն ամեն ինչ կլանում է իր մեջ և ամեն ինչ սկսվում է նորից․ Մողոքի հրճվանքը նկարահանումների ընթացքից, ինքնազոհ ուրախությունը՝ ծախսված միլիոնների քանակից, միջոցների այդպիսի հոլոքոստից, դժբախտ պատահարների այդպիսի քանակությունից և ակնհայտ պարանոյայից։
Այս ֆիլմը նախապես մտածված էր որպես գլոբալ, պատմական իրադարձություն, որտեղ, հեղինակի մտահղացմամբ, Վիետնամական պատերազմը պետք է ի հայտ գար զուտ որպես այն, ինչը և հանդիսանում էր՝ ուրվական, և մենք պետք է հավատանք, որ ինքնին պատերազմը Վիետնամում, գուցեև, երբեք տեղի չի ունեցել, դա ֆանտազիա է, տարօրինակ ֆանտազիա նապալմի ու արևադարձային շրջանների մասին, հոգեկան զառանցանք, որի նպատակը ոչ թե հաղթանակի կամ ինչ֊որ քաղաքական ձեռքբերման հասնելն է, այլ, ավելի շուտ, հզորության ինքնազոհ և չափազանցված ցուցադրությունը, որն արդեն ֆիքսել է ինքն իրեն ժապավենի վրա՝ չակնկալելով, թերևս, ուրիշ ոչինչ՝ բացի ինքն իրեն որպես սուպերֆիլմ օծելուց, որ ավարտին կհասցնի այս պատերազմի զանգվածային դիտարժան էֆեկտը։
Սակայն արդյունքը լոկ տարակուսանք է առաջացնում, և ինքդ քեզ հարց ես տալիս․ ինչպե՞ս կարող է հնարավոր լինել այսպիսի սարսափը (ոչ թե պատերազմի սարսափը, այլ, խիստ ասած, սարսափը ֆիլմից)։ Պատասխանը բացակայում է, բացակայում է և որևէ հնարավոր խելամտություն, և նույնիսկ կարելի է ուրախանալ այդ սարսափելի կատակից (Վագների մասին կատակի պես), սակայն կարելի է, այնուամենայնիվ, գտնել մի աննշան՝ ոչ այնքան վատ գաղափար, որը չի հանդիսանում գնահատողական դատողություն, բայց որը հուշում է մեզ, որ Վիետնամական պատերազմն ու այս ֆիլմը ստեղծված են նույն խմորից, և որ այդ երկուսը ոչինչ չի բաժանում, և այս ֆիլմը պատերազմի մի մասնիկն է, և եթե ամերիկացիները տանուլ են տվել այն պատերազմը (առաջին հայացքից), նրանք, անշուշտ, շահել են այս մեկը։ «Ապոկալիպսիսն այսօր» ֆիլմը համաշխարհային մասշտաբի հաղթանակ է։ Կինեմատոգրաֆիական ուժը հավասար է կամ նույնիսկ գերազանցում է արդյունաբերական ու ռազմական համալիրների ուժին, հավասար է կամ նույնիսկ գերազանցում է Պենտագոնի և ողջ կառավարության ուժին։
Եվ այստեղ պարզվում է, որ ֆիլմն անհետաքրքիր չէ․ այն հետադարձ հայացքով լուսաբանում է այն (նույնիսկ հետադարձ հայացքով էլ չէ, որովհետև ֆիլմը առանց հանգուցալուծման այս պատերազմի մի փուլն է), ինչն այս պատերազմում կար խելագարությունից, քաղաքական առումով իռացիոնալությունից․ ամերիկացիներն ու վիետնամցիներն արդեն հաշտվել են, ռազմական գործողությունների ավարտից անմիջապես հետո ամերիկացիներն արդեն նրանց էին առաջարկում իրենց տնտեսական օգնությունը։ Նրանք ոչնչացնում էին ջունգլիներն ու քաղաքները նույն կերպ, ինչպես հիմա կինո են նկարահանում։ Անհնար է որևէ բան հասկանալ և՛ պատերազմում, և՛ կինոյում (համենայն դեպս՝ վերջինում), եթե չնկատենք այդ աննշմարելիությունը ոչ միայն գաղափարախոսության և Էթիկայի, չարի և բարու, այլ նաև ոչնչացման և արտադրության միջև՝ դրանց վերադարձելիության միջոցով, իրի իմանենտությունն իր հեղափոխության մեջ, բոլոր տեխնոլոգիաների օրգանական մետաբոլիզմը՝ գորգային ռմբակոծություններից մինչև կինոնկարահանումներ․․․
