$show=home$type=grid$meta=0$rm=0$snippet=0$viewall=0$meta=0$l=0$c=5

|Ի՞ՆՉ ՖԻԼՄ ԴԻՏԵԼ_$type=three$m=0$rm=0$h=400$c=3$show=home

Անդրեյ Տարկովսկին Հայաստանում․ Սոս Սարգսյանի հուշերը

«Բիբլիական աշխարհ է Հայաստանը... Ընդերքում կյանք կա, ոտքերիս տակ զգում եմ նրա շունչը... Երևի դրանից է, որ այսքան տաք են ձեր հողն էլ, ջուրն էլ...»: Անդրեյ Տարկովսկի


«Մոսֆիլմից» հեռագիր ստացա, որ հրավիրվում եմ Տարկովսկու «Սոլյարիս» ֆիլմում նկարահանվելու: Էս լուրն ընդունեցի սովորական: Արդեն տեսել էի նրա «Իվանի մանկությունը», նրա գլուխգործոց «Անդրեյ Ռուբլյովը», հիացած էի, անշուշտ, մեծ պատիվ էր այդպիսի ռեժիսորի հետ աշխատելը, բայց կյանքիս այն ժամանակներն էին, երբ ինձ հաճախ էին հրավիրում տարբեր կինոստուդիաներից, ես էլ դերասանական թեթևամիտ մեծամտությամբ չեմուչում էի անում հաճախ: Այնպես որ՝ ընկերներիս շնորհավորանքներին պատասխանում էի, թե` բա ի՞նչ, արտառոց ի՞նչ կա, այսինքն...

Հետո Թբիլիսիում մի ուրիշ հանճար` լուսահոգի Սարգիս Փարաջանովը (բազմազգ մի խմբով փառավոր գիշեր անցկացրինք նրա տանը), ինձ ասաց, որ Գիբարյանի դերը ինքն է խաղալու, որ նույնիսկ արդեն պայմանավորված են եղել Անդրեյի հետ: Մի խոսքով` հասկացրեց, որ ինքը զիջել է դերը ինձ, որ և՛ ափսոսում է, և՛ չի ափսոսում, որ եթե մեկ ուրիշը լիներ...


Այնուհետև մեր բոլոր հանդիպումներին էլ Սերգեյը կեսկատակ հիշում էր այս «նվերը»: Ես էլ իմն էի ասում, ու այսպես, երկու հայ, ամեն անգամ կարծես առիթ էինք ստեղծում Անդրեյի անունը հոլովելու, գնահատելու, սիրելու: Փարաջանովն ու Տարկովսկին լավ բարեկամներ էին...


Ֆիլմի՝ էկրան բարձրանալուց հետո մի տեղ աչքովս ընկավ, կենտրոնական մամուլում երկու հեղինակ դժգոհ էին ֆիլմից: Հատկապես դուրները չէր եկել իմ ներկայությունը: «Ս. Լեմի վեպում հայ չէ այդ կերպարը, նրա ազգանունը Գիբ-Արիան է, ի՞նչ կարիք կար հայ դարձնելու նրան, հասցնելու տիեզերք...»: Արժանապատվությունս վիրավորվեց, Անդրեյին գանգատվեցի: «Մեծապետական հիմարություն,- պատասխանեց,- բանի տեղ մի դիր, ես եմ ուզել, որ հայ լինի: Վերջ»:


Սրանից հետո էլ, կարծեմ, հրավիրվեցի Լենինգրադ՝ փորձնական նկարահանումների: Սցենարը Էրմիտաժի գանձերի փրկության մասին էր, պատերազմի ժամանակ: Բնականաբար, գլխավոր գործող անձը Հովսեփ Օրբելին էր: Գրիմը շատ հաջող էր, շատ նման, ես էլ հաճույքով աշխատեցի: Շուստերը` բեմադրիչը, ոգևորվեց, մեկ-երկու տեսարանի փոխարեն՝ ամբողջական դրվագներ էր նկարահանում: Վերջին օրը հրավիրեց տուն, զրույցի նյութը Օրբելին էր` նրա բարդ խառնվածքը, մեր հետագա անելիքները: Երևան վերադարձա վստահ, որ գործը եղած է, բայց... Անցավ ժամանակ, ու մի երկար նամակ ստացա Շուստերից: Խեղճ մարդը ներողություն խնդրելով հայտնում էր, որ ղեկավարությունը դեմ է այդ կերպարին և կարծում է, որ ազգային արժեքներ փրկողը պետք է լինի ռուս մարդ:



Այդպես էլ եղավ: Խորապես վիրավորվեցի ոչ այնքան ինձ համար, որքան Հովսեփ Օրբելու` համաշխարհային գիտության այդ տիտանի...
Այսպես ես զրկվեցի հրաշալի մի դերից, այսպես պատմության մի էջ էլ սրբագրվեց, էս ձևով մեր կյանքում մի անգամ էլ «հաստատվեց» ժողովուրդների մեծ բարեկամությունը...
Շուստերը հրեա էր, չէր կարող վտանգելով իրեն՝ պայքարի մեջ մտնել ինչ-որ հայի կերպարի համար, թեկուզև այդ հայը լիներ պատմական անձ, թեկուզև Հովսեփ Օրբելին:

Ալեքսանդր Պրոշկինն էլ արժանացավ նախատինքների, երբ ինձ հրավիրեց նկարահանվելու «Միխայլո Լոմոնոսով» ֆիլմում` նույնպես պատմական անձի` Ֆեոֆան Պրոկոպովիչի դերում: «Հայ մարդը ինչո՞ւ պետք է ներկայացնի ռուս հոգևորականության առաջնորդին»:

«Հայ մարդն այն դերասանն է, որ պետք է ներկայացնի»,- այսպես կտրուկ պատասխանել էր Պրոշկինը:
Ո՞վ թռչի տիեզերք, ո՞վ դառնա ֆուտբոլի չեմպիոն, ի՞նչ նկարվի, ո՞վ նկարի, ո՞վ խաղա, ո՞վ շահի մրցանակը... Քաղաքականացված, չորացրած, այլանդակած կյանք:

Սովորական, ուրեմն, սովորական ընդունեցի Տարկովսկու հրավերը, բայց, ինչ խոսք, ինքնասիրությունս շոյված էր, իսկ եթե ավելի անկեղծ լինեմ, պիտի ասեմ, որ լավ էլ հուզված էի: Վերջապես օրը եկավ, մեկնեցի Մոսկվա: Օդանավակայանից ուղիղ գնացինք ստուդիա: Հսկա, բարդ դեկորացիաներ էին սարքած, տիեզերանավի խցերից մեկում Բանիոնիսն էր նկարահանվում: Կիսախավարի մեջ կանգնած նայում եմ, ԻՐԵՆ եմ փնտրում... Չէ, առանձնացող մարդ չկա: Ընդմիջում արեցին, ու մեկ էլ բարևեց:


Միջահասակից մի քիչ բարձր, նիհար, ոչնչով աչքի չընկնող, սովորական ռուս մարդ: Ծանոթացանք:

- Ինչպե՞ս տեղ հասաք:
- Շնորհակալ եմ, նորմալ:
- Ուղիղ ստուդիա՞ են բերել:
- Այո,- իմ փոխարեն պատասխանում է նրա մշտական օգնական Մաշան:
- Իսկ հյուրանո՞ցը:
- Պատվիրված է,- դարձյալ Մաշան է պատասխանում:
- Մի բան հասցրե՞լ եք ուտել...

«Այ մարդ, ինչ ուտել, ինչ բան,- մտածում եմ,- էս հասարակ բաներով ինչո՞ւ ես հետաքրքրվում, գործից խոսենք»:

- Ուրեմն, Սոս Արտաշեսովիչ...- հայրանունս դժվար արտասանեց:
Ասացի` հայերիս մեջ ընդունված չէ հայրանունով դիմելը, այնպես որ՝ բավարարվեք անունովս:
- Լավ,- իսկույն համաձայնեց,- պայմանով, որ դուք էլ ինձ դիմեք հայավարի` իմ անունով: Ձեր դերը մեծ չէ, բայց կարևոր է: Գիբարյանն ինքնասպանություն է գործում, հասկանում է, որ չի կարելի տիեզերք դուրս գալ մեր երկրային մեղքերով... Դրանք մեզ հետ են` ուր էլ գնանք, մինչև անգամ` տիեզերքում... Եվ, իհարկե, խիղճ... Խիղճ...


Մի պահ լռեց Անդրեյը` հնարավորություն տալով, որ ես միջամտեմ, ես էլ ուզում էի, որ ինքը երկար խոսի, հետաքրքիր էր, ինչպե՞ս է աշխատում Տարկովսկին դերասանների հետ: Շարունակեց:
- Տիեզերք պետք է դուրս գալ մաքուր ձեռքերով... Մաքուր խղճով... Գիբարյանը կարոտ ունի նաև` Հայրենիքն է. մենք աշխատել ենք այնպիսի իրերով շրջապատել նրան, որ հիշեցնի Հայաստանը, վանքերը, բնությունը, նույնիսկ հայկական ծխախոտ է վերցրել հետը, ձեր «Արին Բերդը» խցում դրված է...
- Հայաստանում եղե՞լ եք...- Հարցս երևի անտեղի էր:
Ժպտաց.
- Չեմ եղել, բայց լավ ընկերներ ունեմ այնտեղ: Սկսե՞նք...

Վերջ: Այսպես ոտքի վրա «աշխատեց» ինձ հետ: Չնայած ավելի էլ ի՞նչ ասեր: Մնացածը օպերատորի` Վադիմ Յուսովի հետ էր. լույսի չափումներ և կինոյին հատուկ նման բաներ...


Հիմա հաճախ մտածում եմ էն օրերի մասին, Անդրեյի ասածներն եմ վերհիշում... Իսկապես որ՝ մարդկությունը, դեռ մռութը ցեխի մեջ խրած, խրթխրթալով փորում, ավերում է աստվածային մոլորակ Երկրագունդը, ժողովուրդները կատաղած շների պես իրար կոկորդ են կրծում, հոշոտում են իրար, ամենուր բռնություն, գողություն և սպանություններ... Անդրեյ Տարկովսկին իր մտքի վեհությամբ դեռ էն ժամանակ, երբ երկիրը հրճված ու արբեցած էր տիեզերագնացների «սխրանքներից», խոր ապրումներ ուներ և անհանգստանում էր, թե ինչ կպատահի, եթե մենք` այսօրվա մարդիկս, սողոսկենք տիեզերք` մեր անբարոյականությամբ: Տիեզերական ողբերգություններ կսարքենք...

ժամանակը շատ բան է ջնջել իմ հիշողությունից, ու դժվարանում եմ ասել, թե ինչպես սկսվեց մեր ընկերությունը: Զրուցելը, շփվելը Անդրեյի հետ ինձ համար մեծ բավականություն էր: Կիրթ էր ամեն պահի, մեծ արվեստագետ, մեծ մտածող, կիրթ էր և՛ պահվածքով, և՛ մտքով:


Բրեժնևյան ժամանակներ... Ինչ-որ բան կառուցում էինք, ինչ-որ բան ճարում էինք ուտելու, բայց աննկատ (ասենք` ինչո՞ւ աննկատ) քանդվում էր մարդը, կորցնում էինք մեզ մարդ պահող վերջին հետքերը, մարում էին ուղեցույց վերջին ջահերը, և Անդրեյ Տարկովսկին էր, որ խավարը կանխազգալով՝ փնտրում ու գտնում էր անանցանելի արժեքներ, ձեռքը պարզում, բռնում էր մեր փեշերից, որ վերադառնանք, խավարի մեջ չկորչենք, նայենք մեր հոգու ներսը...


Նրա ֆիլմերը դիտողները տեսնում են, որ սրանք «լայն խավերի» համար չեն: Որպես մտավորական` Անդրեյն ուներ պարտքի խոր գիտակցություն և իր խոսքը, իր փիլիսոփայական խոհերը հասցեագրում էր մտավորականությանը (Էս յոթանասուն տարիներին ինչքան են վիրավորել, ծաղրուծանակի ենթարկել, թուքումուր թափել մտավորականների գլխին):

Մի անգամ վիճաբանելիս, չգիտեմ՝ խոսքն ինչպես ծնվեց, ասացի. «Իսկ դու գիտե՞ս, որ երբ Ռենուարի մատները չորացան, նա վրձինը կապել էր տալիս դաստակին և այդպես նկարում...»:

- Դա ուրիշ,- ասաց Անդրեյը,- դու խոսում ես մտավորականի մասին... Սոկրատեսից մինչև Ջորդանո Բրունո և, ընդհանրապես, ճշմարտության համար զոհվել են միայն մտավորականները:

Եթե նրա հայրենակից Բունինը տեսնում էր ամբոխապետության (օխլոկրատիայի) զարթոնքի սկիզբը, տեսնում էր, թե ինչպես է իշխանությունը զավթում Մայակովսկու «Ընկեր մաուզերը» ձեռքին անլվա խուժանը և ճայթում էր անզորությունից ու ատելությունից, ապա Տարկովսկին տեսավ, «վայելեց» արդեն փողկապներ կապած, բայց էությամբ նույն մարդկանց լիիրավ տիրապետությունը և չդիմացավ նոմենկլատուրային դասակարգի ճնշումներին, նրա անգետ ու անկուլտուրական ամենակարողությանը: «Նայիր Բրեժնևին ու կտեսնես մեր անդունդի խորությունը...»: Այսպես էր ասում Անդրեյն ու տխրում:

...Տարկովսկին հեռացավ երկրից, բայց ցավը, հարազատ ժողովրդի ցավերը կարողացա՞վ հեռացնել իրենից: Եթե միայն կարողանար...

Տարկովսկու ֆիլմերը, իհարկե, կինո չեն կամ ուրիշ կինո են: Ինձ համար դրանք լայնակտավ վեպեր են, կինոյի լեզվով արտահայտած` անձնական ապրումներ, խոհեր, փնտրտուքներ, հակասությունների ողբերգություն: Նա իրականությունը, կյանքը զգում էր և՛ հոգով ու մտքով, և՛ աչքերով, և՛ մաշկով: Մաշկը բարակ էր: Միայն կարելի է երևակայել, թե որքան բարդ էր այդպիսի մարդու համար ապրելը, բայց ես նրան երբեք չեմ տեսել անհավասարակշիռ, չնայած չէր կարող պատահել, որ այդպիսի պահեր, պոռթկումներ չունենար, չէր կարող պատահել, որ չհիասթափվեր, չհուսահատվեր: Այդպիսի մարդիկ խոցելի են, փխրուն, կարծում եմ` Անդրեյը գիտեր և պաշտպանվում էր բնածին իր կուլտուրայով, անձնապես դաստիարակած կամքով:


Մեր ընկերությունը բուռն էր, անկեղծ, բայց շուտ ընդհատվեց: Մոսկվայում վերջին մեր հանդիպման ժամանակ զուսպ էր, մի տեսակ ոնց որ ուրիշ աշխարհում լիներ: Հիմա կարծում եմ, որ արդեն վճռել էր գնալ երկրից և միտումնավոր, հաշվի առնելով մեր բարքերը, հեռացնում էր ինձ իրենից:

Կինոաշխատողների համագումար էր, հանդիպեցինք դահլիճում: Ելույթ ունենալո՞ւ ես` հարցրի:
- Տեսնենք...,- կարծես վերացած էր,- ի՞նչ միտք ունի,- ավելացրեց ու երեսը թեքեց: Նրա սառնությունն ինձ դուր չեկավ, նեղացա ու դիտմամբ նստեցի իրենից հեռու: Չեմ էլ նայում նրա կողմը: Մեկ էլ վեր կացավ տեղից, եկավ նստեց իմ հետևի ազատ աթոռին: Կռացավ դեպի ինձ:
- Ի՞նչ ես ուռել-փքվել:

- Չէ, ինչու...,- ձևացնում եմ, թե կլանված լսում եմ ելույթ ունեցողներին:

Ժամանակ անցավ: Նորից թեքվեց դեպի ինձ:
- Սոս... Հրազդանի ձորը հիշո՞ւմ ես:
- Հրազդանի ձո՞րը... Իհարկե հիշում եմ:
- Մենք, ախր, իրար մերկ տեսել ենք... Հետո չենք ամաչել, մորեմերկ, անշոր, անզրահ... Այլևս ի՞նչ ունենք իրարից թաքցնելու, բայց բաներ կան, որ...
Դահլիճից դուրս եկավ: Զարմացած նայեցի նրա հեռացող կռնակին, ու սիրտս ցավեց: Մեր վերջին հանդիպումն էր դա:

Օգոստոս ամիսն էր: Երևանի տապն ու տոթը, տտիպ շոգը, որ ես սիրում եմ շատ, փողոցները գրեթե դատարկել են: Անդրեյն ապրում էր «Անի» հյուրանոցում: Օրը կիրակի էր, նկարահանում չկար, գնացի մոտը: Մի քիչ նստեցինք ռեստորանում, երկուսս էլ շոգից փափկել էինք, ոչ զրուցել էր լինում, ոչ խմել: «Անդրեյ,- ասացի,- արի գնանք Հրազդանի ձորը, նոր բացված լավ տեղ կա, համ էլ հով կլինի»: Մեքենա ճարեցինք, իջանք իմ ասած տեղը, ու չնայած գետը հոսում էր կողքներիս, բայց բան դուրս չեկավ, նույն տոթն էր: Ծուլորեն մի քանի բառ փոխանակեցինք, ամեն մեկս մեր մտքերի հետ` մեկ ծառին նայելով, մեկ վազող ջրերին՝ մի կերպ մի շիշ «Նաիրի» կոնյակ խմեցինք:


Վերադարձին մեքենա չկար, ստիպված ոտքով քայլեցինք դեպի վեր: Հանկարծ նկատեցի դուրս ցցված հսկա տրամաչափի մի խողովակ, փրփրած, սպիտակած ջուրը հորդում էր ուղղակի: Նայեցի Անդրեյին, նայեց ինձ, սուսուփուս իջանք, հանվեցինք ու մտանք ջրի տակ: Երանություն էր... Երկար, շատ երկար մնացինք ջրի տակ կանգնած... Հա, մորեմերկ, անպաշտպան, անզրահ, կողք կողքի... Եղբոր պես...

- Բիբլիական աշխարհ է Հայաստանը...,- ասաց:- Ընդերքում կյանք կա, ոտքերիս տակ զգում եմ նրա շունչը... Երևի դրանից է, որ այսքան տաք են ձեր հողն էլ, ջուրն էլ...

Մի շատ սառն ու ցուրտ ձմեռ հասա Մոսկվա, անմիջապես զանգեցի Անդրեյին: Պայմանավորվեցինք ժամը ութին հանդիպել: Հինգ-վեց շիշ կոնյակ էի տարել հետս, տարբեր տեսակների: Եթե չեմ սխալվում, զոքանչի մոտ էր ապրում, փայտաշեն միհարկանի, հին ու մեծ տուն էր, միայն չեմ հիշում` Մոսկվայի որ մասում էր: Դրանից մի երկու տարի հետո միայն բնակարան տվեցին նրան: Մի անգամ եղա այնտեղ, համարյա դատարկ էր: Ինչ-որ տեղից հնաոճ ու հնացած կահույք էին առել, մեծ սեղան, բարձր մեջքով աթոռներ, շնորհալի մի վարպետ վերանորոգել էր դրանք: Անդրեյը հիացած էր.

«Առևտուր չարեց,- ասում է,- եկավ նայեց, գինը դրեց՝ այսքան արժե իմ աշխատանքը, բայց բանը դրանում չէ, տաղանդավոր մարդ է, պիտի տեսնես՝ ինչ սիրով ու խնամքով է անում իր գործը, զարմանալի է, որ այսպիսիները դեռ կան...»:

Հայկական կոնյակը սիրում էր և համից ջոկում տեսակը:- Սա, իհարկե, «Ախթամար» է, «Դվին» է... Ու ինքնագոհ ժպտում էր: Խմում էր ըմբոշխնելով, կում էր անում, բերանում պահում, համը մինչև վերջ առնում և ամեն անգամ բարկանում էր, որ ես միանգամից դատարկում եմ գավաթս: «Է, էհ... Մի զրկի քեզ այս բուրմունքներից, ո՞ւր ես շտապում, վայրենի կովկասցի... Զգա, զգա, տես, թե քանի երանգ ունի այս հրաշքը...»:

- Մենք կովկասցի ենք,- պատասխանում էի,- և հպարտ ենք դրա համար, իսկ դո՞ւք որտեղացի եք...

Պատմել էր, որ Հյուսիսային Կովկասում Տարկի անունով գյուղ կա, որ իբր իր նախնիները երկու հարյուր տարուց ավելի է` դուրս են եկել այնտեղից և բնավորվել Ռուսիայում... Ու կեսկատակ շարունակում էր. «Այո, նախնիներս ձեր կողմերից են, բայց չմոռանանք, որ իշխաններ են եղել, այստեղ էլ ազնվականների հետ են ամուսնացել, այնպես որ ծագումս ազնվական է...»:

Լարիսան պատրաստություն էր տեսել: Սկսեցինք խմել: Դանդաղ սկսեցինք ու աստիճանաբար թափ առանք... Մեր բոլոր հանդիպումներից, թերևս, ամենաջերմն ու անջնջելին այդ օրն էր: Ծնված օր...

Ես ու ինքն էինք ու Լարիսան, որ սիրով ծառայում էր մեզ, երբեմն էլ խմում մեզ հետ` ամեն անգամ թույլտվություն խնդրելով Անդրեյից: «Դուք»-ով էին խոսում իրար հետ ամուսինները, և դա ինձ չափազանց գեղեցիկ էր թվում, մանավանդ՝ Լարիսայի ակնածալից վերաբերմունքը Անդրեյի նկատմամբ:

Ինչի՞ց կարող էին խոսել երկու խմող տղամարդիկ... Շատ տարիներ են անցել, ափսոս, մանրամասն չեմ կարող հիշել, բայց, իհարկե, կենացներ ու հետն էլ նոր ակոսներ քաշեցինք մեր խոսքի երանգներով, թմրած շերտեր շուռ տվինք՝ կինո, թատրոն, կյանք ու հասարակարգ... Կարծեմ՝ բան չթողեցինք, ամեն ասպարեզ էլ մտանք, խոսքը խոսք էր ծնում, միտքը` միտք և վեճ, և համաձայնություն... Մի բան չէինք արել` իրար չէինք գովել:


Հիշում եմ` մի պահ հանկարծ ծիծաղեց: Ասաց` երբեմն այնպիսի բաներ ես ասում, որ գիտեմ, բայց այնպես ես ասում, որ ինձ թվում է, առաջին անգամ եմ լսում... Ինչի՞ց է...
- Մեր հողուջրից է...,- ես էլ ծիծաղեցի,- մեր պատմությունից է... Մենք` հայերս, ստիպված ենք աշխարհին պարզ ճշմարտությունները հիշեցնել... Քրիստոսի պատվիրաններն էլ են պարզ ու հասարակ, բայց ո՞վ է հիշում...
Չհասկացանք էլ՝ ինչպես կոնյակը աննկատ վերջացավ: Կնոջն ասաց` մեր եղած-չեղած խմիչքները բեր, այսօր խմելու օր է...

Կոնյակի շշերից ինչ-որ բուրգ սարքեց սեղանի վրա, վառած մոմը դրեց արանքները: Խմած մարդիկ էինք, թվաց գեղեցիկ, հետաքրքիր, հիացանք... Այդպիսի բաներ Փարաջանովն էլ էր անում: Ամեն ինչի մեջ իմաստ էին փնտրում, արվեստ...


Խմեցինք ու խոսեցինք, խոսեցինք ու խմեցինք, Անդրեյը ոտքի վրա է արդեն, ինչ-որ միտք է զարգացնում, ինչ-որ բան ապացուցում ինձ, բեղի մազը քաշելով՝ քայլում է սեղանի շուրջ... Կրքերի, ուժի, մտքի կծիկ, եռք, ամբողջովին եռք է... Այլևս բան չենք դնում բերաններս, միայն խմում ենք... Պահ է գալիս` ականջներիս մեջ դժժոց եմ լսում... Գլուխս թափ եմ տալիս, չէ, չէ, ասում եմ ինքս ինձ, նայիր դիմացինիդ, քեզանից նիհար, կարելի է ասել՝ վտիտ... Հայ մարդ ես, սազական չէ, մեռնես էլ՝ դիմանալու ես մինչև վերջ... Անդրեյի հուզումը գագաթնակետին է հասել:


- Կինո նկարելը իմ գործն է, իմ արհեստն է, բայց բոլորը սովորեցնում են, բոլորը գիտեն` ինչ և ինչպես պետք է... Պարզվում է, որ, բացի ինձնից, բոլորը գիտեն, կարող են... Դե ուրեմն՝ դուք էլ նկարեք, ստեղծեք, ստեղծեք... Նյարդերի կծիկ դարձած` ամեն խոսքի հետ ձեռքը գցում էր վեր...

Խոսքն ինչպես շուռ եկավ, չգիտեմ, ասացի, որ «Բալլադ զինվորի մասին» ֆիլմը վատը չէր, բարի ֆիլմ է...
«Ինձ մի ծիծաղեցրու,- ասաց,- հիմա ծիծաղից կպառկեմ հատակին... Բարություն, անմեղություն... Կեղծ, սուտ, փսլնքոտ, մատից ծծած... Դու գիտե՞ս` ինչ բան է պատերազմը... Կեղտ, արյուն, մահ, անասնական վախ, մարդը մարդ չի այնտեղ և չի էլ կարող լինել: Ի՞նչ բարություն, մաքրություն... Մենք այն չենք, ինչ որ ցույց ենք տալիս, մի օր իսկականը կտեսնես, բոլորս կտեսնենք, թե ուր ենք հասել...»:

«Իվանի մանկությունից» հետո հատկապես երկար ժամանակ աշխատանք չէին տալիս Անդրեյին: Գիտեի, որ ժամանակ առ ժամանակ ռադիոբեմադրություններ էր անում` մի քիչ փող վաստակելու համար: Հարցրի. «Նեղ օրերին հայրդ` Արսենի Տարկովսկին, հռչակավոր բանաստեղծ, չէ՞ր օգնում»: Զարմացած նայեց, լռեց, լրջացավ.

- Իմ հայրը երբեք չի իմացել, որ ես նեղության մեջ եմ... Ես ինձ թույլ չէի տա...
Հոր մասին խոսելիս միշտ լրջանում էր, ձայնն էլ էր փոխվում` դառնում էր ավելի թավ: Հոր մասին խոսելիս ասես աղոթք էր անում... Անսովոր հարգանք ուներ հոր նկատմամբ, պաշտամունքի հասնող: Այդ պատճառով ես էլ իրեն ավելի էի հարգում:

Հա, այդ օրը խմեցինք տղամարդու նման, դժվար թե մեկ ուրիշը դիմանար էդ մրցությանը, խմեցինք ներշնչանքով, խմեցինք ցմրուր, ու մեր ծնկները չդողացին, մեր լեզուն փաթ չընկավ, մեր միտքը չպղտորվեց... Հանճարեղ մարդու հետ անցկացրած հանճարեղ օր...

Մեծ ըմբոստության օր, մեծ բողոքի օր...
Նայեցինք դուրս, լույսը պարզեցրել էր պատուհանները... Առավոտվա ժամը վեցն էր... Թույլ չտվեց, որ մենակ դուրս գամ, չկարողացա համոզել: Հագնվեց, տաքսի բռնեցինք, ինձ հասցրեց մինչև հյուրանոց:
...Անդրեյը տիկնոջ հետ Երևանում էր, գրեթե մի ամիս մնաց: Բագրատ Հովհաննիսյանը նկարահանում էր «Հնձան» ֆիլմը: Տարկովսկին գեղարվեստական ղեկավարն էր և մի քանի տեսարանների նկարահանմանը մասնակցեց:

Հիշում եմ մի դրվագ. պատերազմում անհետացած հերոսը վերադառնում է, լուրը հայտնում են քրոջը. Գալյա Նովենցն էր խաղում:

- Գալյա,- առաջարկեց Տարկովսկին,- եղբորդ տեսնելուն պես՝ կանգնածդ տեղը նստիր, իջիր գետնին...
- Ընդառաջ չգնա՞մ,- զարմացավ Գալյան:
- Թուլացած ծնկներով ինչպե՞ս կվազես... Հայ կինն ուրախությանը դժվար կդիմանա...


Ծրագրեցինք Էջմիածին գնալ: Զանգեցի ընկերներիս, բայց էդպես էլ մեքենա չճարեցի: Լավ, մտածեցի, ավտոբուսով հո չե՞մ տանելու էս մարդուն: Դուրս եկանք, ստիպված տաքսի բռնեցինք, գնացինք: Ճանապարհին վարորդին բացատրեցի, թե ում ենք տանում, խնդրեցի, որ եթե հնարավոր է` էնտեղ սպասի մեզ: Ձայն չհանեց, բայց որ տեղ հասանք, շատ համբերատար ծառայեց մեզ: Անդրեյը հիացած էր Մայր տաճարով, խաչքարերով, Գայանեով, աշխույժ էր, հարցեր էր տալիս, մոմ վառեց: Հռիփսիմեն թողել էի, որ վերջում նայի, ետդարձին:

Աստիճաններով բարձրացանք բակը, մի քանի րոպե միասին պտտվեցինք այստեղ, հետո անսպասելի Անդրեյը խնդրեց, որ մի կես ժամով իրեն մենակ թողնեմ:

Իջա, վարորդին ասացի, որ ստիպված ենք սպասել:
- Հարց չկա,- ժպտաց մեր վարորդը,- կգնանք սուրճ կխմենք, ժամանակ կանցնի: Երիտասարդ մարդ էր, զրուցասեր, հարցեր էր տալիս կինոյից, դերասաններից, ափսոս, անունը մտքումս չպահեցի:
Վերջապես վերադառնում ենք Երևան: Անդրեյը, տեղից սակավախոս, հիմա բոլորովին ձայն չի հանում: Նստած է լուռ, ինքն իր մեջ սուզված... Ինչո՞ւ ուզեց մենակ մնալ, ի՞նչ մտածեց, ի՞նչ զգաց այս ոտից գլուխ ռուս մարդը՝ հայոց վանքում...
Չէ, ասի, հարցեր չտամ, թող մնա իր մեջ...

Հասանք Աջափնյակի իմ տուն, վարորդը, որ երեք-չորս ժամ մեզ հետ էր, պոկվեց տեղից, փողը չվերցրած՝ քշեց, գնաց: Վերջում էլ ծիծաղելով ձեռքով արեց մեզ...

- Ինչո՞ւ չվճարեցիր,- հարցրեց Անդրեյը:
- Տեսա՞ր, որ փախավ, չուզեց...
- Ծանո՞թ էր... Բարեկա՞մ էր...
- Չէ... Պարզապես քեզ հարգեց, ասել էի ով ես:
- Այ քեզ բան,- շվարեց Անդրեյը,- ոչինչ չեմ հասկանում...
- Չհասկանալու ի՞նչ կա,- ծիծաղելով ասացի ես,- արվեստագետ ես, մեր հյուրն ես, նա էլ հայ մարդ է...
- Հա... Ձեզնից գլուխ հանելը դժվար է...

Բարձրացանք չորրորդ հարկ, շունչներս մի քիչ արագացավ, դռան մոտ մի պահ կանգ առանք:

- Ձեր Հռիփսիմեն հրաշք է,- ասաց Անդրեյը:
...Մոսկվայում «Արարատ» ռեստորանը դեռ չէին քանդել: Միասին գնացել էինք ճաշելու` մի խմբով: Հարևան սեղաններից մեկում հայաստանցի փողավոր տղերքը քեֆ էին անում: Երաժշտությունը պատվիրում էին, իհարկե, հայկական, պարում էին: Մեջներին հաստլիկ, պեպենոտ մի ռուս աղջիկ կար: Էս աղջիկն էլ սրանց հետ մեջտեղ ընկած, թևերը բարձրացրած` անշնորհք ծուլ-ծուլ էր լինում:
Ուզենք, թե չուզենք` նայում ենք, ու ես մի տեսակ անհարմար եմ զգում, չեմ հասկանում` ինչու: Դե, մարդիկ են, զվարճանում են, համոզում եմ ինքս ինձ, ի՞նչ կա որ...
Հանկարծ Անդրեյը գլխով արեց էն կողմն ու դառը քմծիծաղեց:

- Ժողովուրդների բարեկամություն...

- Ժողովուրդների հարբած բարեկամություն,- ավելացրեց մեկ ուրիշը:
- Հարբած ժողովուրդների բարեկամություն,- ավելացրի ես: Ծիծաղեցինք... Ուրիշ էլ ի՞նչ էր մնում անելու...

Նաում Գրեբնևի թարգմանությամբ Նարեկացու «Մատյանը» նոր էր լույս տեսել ռուսերեն: Նվիրեցի Անդրեյին: Անմիջապես բացեց, սկսեց կարդալ:

- Հայերեն չէ,- ասաց,- սա ռուսական պոեզիա է, Նարեկացի չէ...
Մինչ այդ մի քանի անգամ Նարեկացի եմ կարդացել նրա համար: Միշտ խնդրում էր:
- Բավականություն պատճառիր ինձ, կարդա, հետո կթարգմանես...
Գիրքը ձեռքին սկսեց տող առ տող բացատրել, թե ինչու չի հավանում թարգմանությունը: Լսում էի ու հիանում նրա լեզվաիմացությամբ, գիտելիքներով: Հպարտ էի, որ իմ ընկերն է Անդրեյ Տարկովսկին:
- Մի բան ասեմ` չզարմանաս, Նարեկացին հեթանոս քրիստոնյա է... Այս միտքն իրեն դուր էր գալիս, հաճախ էր կրկնում:
Նկարահանումներից հետո եկել ենք մեր տուն: Հոգնած, քաղցած, համարյա ամբողջ խմբով:

- Համբերեք,- ասում եմ,- հիմա խորոված եմ անելու:

Ես բակում եմ, իրենք` չորրորդ հարկի իմ բնակարանում: Անդրեյը րոպեն մեկ անհամբեր գլուխը հանում է պատշգամբից դուրս, նայում ցած: Հասկանում եմ, որ քաղցած է շատ: Միսը արդեն դրել եմ կրակին:
- Անդրեյ,- ձեն եմ տալիս,- իջիր, դրանք թող զրուցեն, դու իջիր:
- Ինչո՞ւ,- զարմանում է Անդրեյը:
- Իջիր, որ ասում եմ. հետդ էլ մի շիշ օղի վերցրու...
Հայավարի կանգնում ենք կրակի մոտ, ոտքի վրա մի-մի գավաթ ըմպում ու տաք-տաք խորովածը քաշում: Մեկ, երկու, երեք...
- Լսիր,- ոգևորվում է Անդրեյը,- ախր, սխալ ենք արել մինչև հիմա, ախր, գյուտ եմ արել` խորովածն այսպես պետք է ուտել, կրակի կողքին, բոլորովին ուրիշ համ է, խորովածը հո ճա՞շ չէ, որ նստում ենք սեղանի շուրջ... Թող բոլորն իջնեն...
- Գործ չունես, Անդրեյ ջան, դու կեր... Սրանից հետո քեզ համար միշտ էսպես եմ անելու խորովածը...
...Անդրեյ, երանի ողջ լինեիր, ապրեիր քո Մոսկվայում, երբեմն գայիր Հայաստան, արքատով արած կրակի կողքին կանգնեինք, խորովածով, օղիով...

Սոս Սարգսյանը Գիբարյանի դերում, «Սոլյարիս», 1972թ

լուսանկարները՝  hovikcharkhchyan.wordpress.com-ից

COMMENTS

[ԽՄԲԱԳՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ]$type=one$count=3$meta=0$hide=home$label=0

Имя

«Ամարկորդ»,1,«Բիթլզ»,1,«Դավիթ Բեկ»,1,«Զարե»,1,«Լուսավոր ապագան»,1,«Կին» փառատոն,3,«Կինոարվեստ» մատենաշար,3,«Հայֆիլմ»,1,«Նռան գույնը»,2,«Ռոլան» կինոփառատոն,1,«Սոսե»,1,«Սոսե» կինոփառատոն,8,«Օսկար»,2,20֊ականներ,1,30-ականներ,1,40-ականներ,1,50-ականներ,1,60-ականներ,1,70-ականներ,1,80֊ականներ,1,90֊ականներ,1,Adami,3,BBC,1,Disney,2,GAIFF Pro,1,Kinoversus,3,VQuick հավելված,2,Աբաս Քիարոսթամի,3,Ագաթա Քրիստի,1,Ագնեշկա Հոլանդ,1,Ադել,1,Ալ Պաչինո,4,Ալան Ջ․ Պակուլա,1,Ալան Փարքեր,1,Ալբեր Ռեմի,1,Ալբեր Քամյու,1,Ալբերտ Էյնշտեյն,1,Ալեխանդրո Գոնսալես Ինյարիտու,2,Ալեխանդրո Խոդորովսկի,1,Ալեն Գրանժերար,1,Ալեն Դելոն,10,Ալեն Ռենե,3,Ալեքսանդր Դովժենկո,1,Ալեքսանդր Դրանկով,1,Ալեքսանդր Խանժոնկով,1,Ալեքսանդր Կոտտ,1,Ալիս Գի-Բլաշե,1,Ալիսիա Վիկանդեր,1,Ալֆրեդ Հիչքոկ,11,Ակի Կաուրիսմյակի,2,Ակիրա Կուրոսավա,9,Աղասի Այվազյան,1,Ամերիկյան կինոքննադատների ազգային խորհուրդ,1,Ամերիկյան ֆիլմերի ցուցաշար,1,Այցեքարտ,3,Անահիտ Հակոբյան,1,Անդրե Մորուա,1,Անդրեյ Զվյագինցև,1,Անդրեյ Կոնչալովսկի,2,Անդրեյ Պլախով,1,Անդրեյ Տարկովսկի,16,Անիտա Էկբերգ,1,Անյես Վարդա,1,Անն Վյազեմսկի,1,Աննա Կարինա,1,Աննա Մանիանի,4,Աննա Մելիքյան,2,Աննի Ժիրարդո,2,Անուկ Էմե,4,Անուշ Բաբայան,57,Անջեյ Ժուլավսկի,2,Անջեյ Վայդա,6,Անտոն Դոլին,1,Անտոնիո Բանդերաս,1,Անտոնիո Մենեգետտի,1,Անրի Վերնոյ,8,Անրի-Ժորժ Կլուզո,3,ապրիլ,1,Առնո Բաբաջանյան,2,Ավա Գարդներ,1,Ավետիք Իսահակյան,1,Ավրորա Մարդիգանյան,1,Ատոմ Էգոյան,6,Արա Գյուլեր,1,Արամ Ավետիս,7,Արամ Դովլաթյան,5,Արամ Խաչատրյան,5,Արամ Հակոբյան,6,Արամ Պաչյան,3,Արարատ,1,Արգելված կինոարվեստ,1,Արթուր Մեսչյան,1,Արթուր Քլարկ,1,Արման Հարությունյան,5,Արման Մանարյան,1,Արմեն Հովհաննիսյան,1,Արմեն Ջիգարխանյան,1,Արմինե Նազարյան,14,Արուն Քարթիք,1,Արտավազդ Փելեշյան,6,Բասթեր Կիտոն,2,Բարձրորակ կինո [8],14,Բեթ Դևիս,1,Բելա Տարր,2,Բեն Աֆլեք,1,Բեն Քինգսլի,1,Բեն-Հուր,1,Բենեդիկտ Քամբերբեթչ,1,Բենեթ Միլլեր,1,Բեռնարդո Բերտոլուչի,7,Բերթ Լանկաստեր,3,Բերտրան Բլիե,1,Բիբի Անդերսոն,1,Բիլ Մյուրեյ,2,Բիլլի Ուայլդեր,1,Բլեյք Էդվարդս,1,Բյորկ,1,Բոբ Ֆոսի,1,Բորիս Կաուֆման,1,Բրայան Սինգեր,1,Բրեդ Փիթ,1,Բրիջիտ Բարդո,3,Գաբրիել Գարսիա Մարկես,3,Գայանե Թադևոսյան,4,Գեորգ Վիլհելմ Պաբստ,1,Գերի Քուփեր,1,Գերի Օլդմեն,2,Գիլյերմո դել Տորո,1,Գիտահանրամատչելի ֆիլմեր,2,Գիտաֆանտաստիկ կինո,1,Գլխավոր,61,Գլուխգործոցներ [10],15,Գյունթեր Գրաս,1,Գյունտեր Գրաս,1,Գոդֆրի Ռեջիո,2,Գրախոսական,55,Գրեգորի Պեկ,2,Գրետա Գարբո,3,Գրիգորի Կոզինցև,2,Գրողները կինոյում,4,Դալթոն Տրամբո,1,Դալիդա,1,Դակոտա Ֆանինգ,1,Դանիել Բըրդ,1,Դանիել Դարիո,1,Դասթին Հոֆման,5,Դարեն Արոնոֆսկի,1,Դարիո Արջենտո,1,դեկտեմբեր,1,Դեն Բրաուն,1,Դենի Վիլնյով,2,Դենիզ Գամզե Էրգյուվեն,1,Դերասանի վարպետություն,2,Դևիդ Բոուի,2,Դևիդ Լին,1,Դևիդ Լինչ,7,Դևիդ Ուորք Գրիֆիթ,1,Դևիդ Քրոնենբերգ,2,Դևիդ Օուեն Ռասել,1,Դևիդ Ֆինչեր,2,Դիանա Կարդումյան,1,Դիմանկար,49,Դինո Բուցցատի,1,Դինո Ռիզի,1,Դմիտրի Կեսայանց,1,Դյուկ Էլինգթոն,1,Դոն Կիխոտ,1,Դոնալդ Սազերլենդ,1,Դովժենկո,1,Դուգլաս Ֆերբենքս,1,Եժի Կավալերովիչ,2,Եվա Գրին,2,Եվրոպական կինոակադեմիա,1,Երևանի «Գյոթե կենտրոն»,1,Երիտասարդական կինոալիք,1,Երկխոսություն,1,Էդդի Ռեդմեյն,1,Էդիտ Պիաֆ,2,Էդմոնդ Քեոսայան,1,Էդվարդ Հոփեր,1,Էդվարդ Նորթոն,1,Էդրիան Բրոուդի,2,Էլեն Հակոբյան,4,Էլթոն Ջոն,1,Էլիա Կազան,2,Էլիզաբեթ Թեյլոր,2,Էլիո Պետրի,1,Էլլա Ֆիցջերալդ,1,Էլվիս Փրեսլի,1,Էմի Ադամս,1,Էմիլ Զոլա,1,Էմիլի Բլանթ,1,Էմիլի Դիքինսոն,1,Էմիր Կուստուրիցա,6,Էյզենշտեյն,2,Էնդի Ուորհոլ,2,Էնթոնի Հոփքինս,1,Էնթոնի Քուին,7,Էնիո Մորիկոնե,6,Էննի Լեյբովից,1,Էնրիկա Անտոնիոնի,1,Էռնեստ Հեմինգուեյ,3,Էռնստ Լյուբիչ,1,Էտալոն 11,1,Էտորե Սկոլա,2,Էրիխ Ֆրոմ,1,Էրիկ Կլեպտոն,1,Էրիկ Ռոմեր,1,Էրմլեր,1,Թենգիզ Աբուլաձե,1,Թենեսի Ուիլյամս,1,Թեո Անգելոպուլոս,7,Թերենս Դևիս,1,Թերենս Մալիք,1,Թերի Գիլիամ,2,Թերի Ջորջ,1,Թիերի Կոքլե,1,Թիլդա Սուինթոն,1,Թիմ Բարթոն,2,Թիմուր Բեկմամբետով,1,Թիփի Հեդրեն,1,Թոմ Հենքս,3,Թոմ Սելեք,1,Թոմ Քրուզ,1,Թոմ Ֆորդ,1,Ժակ Անդրեասյան,1,Ժակ Բեքեր,1,Ժակ Բրել,1,Ժակ Դերիդա,1,Ժակ Տատի,1,Ժակլին Բիսեթ,1,Ժան Բոդրիյար,1,Ժան Գաբեն,4,Ժան Թաթլյան,1,Ժան Կոկտո,8,Ժան Մարե,2,Ժան Ռենո,1,Ժան Ռենուար,3,Ժան Ռուշ,1,Ժան Վիգո,3,Ժան-Լյուկ Գոդար,19,Ժան-Լուի Տրենտինյան,2,Ժան-Կլոդ Կարիեր,1,Ժան-Պիեռ Դարդեն,1,Ժան-Պիեռ Լեո,1,Ժան-Պիեռ Կասել,1,Ժան-Պիեռ Մելվիլ,1,Ժան-Պոլ Բելմոնդո,6,Ժան-Պոլ Սարտր,5,Ժաննա Մորո,4,Ժերար Դեպարդիե,6,Ժերար Ֆիլիպ,2,Ժորժ Կառվարենց,2,Ժորժ Մելիես,2,Ժորժ Ֆրանժու,1,Ժուլյետ Բինոշ,2,Իգոր Ստրավինսկի,1,Իզաբել Յուպեր,2,Իզաբելլա Ռոսելինի,1,Իթան և Ջոել Քոեններ,3,Ինգմար Բերգման,28,Ինգրիդ Բերգման,2,Իննա Սահակյան,1,Ինոկենտի Սմոկտունովսկի,2,Իոսիֆ Բրոդսկի,2,Իվ Մոնտան,1,Իվ Սեն Լորան,1,Իրադարձություններ,47,Իրանցի ռեժիսորներ,2,Լավ կինո [7],5,Լավագույն ֆիլմեր,1,Լարս ֆոն Թրիեր,7,Լեհական կինո,1,Լեոնարդո դի Կապրիո,4,Լեոնիդ Ենգիբարյան,1,Լև Ատամանով,1,Լև Գրիշին,1,Լևոն Աթոյանց,1,Լիլիթ Աղաջանյան,7,Լիլիթ Բեգլարյան,1,Լինդսեյ Անդերսոն,1,Լինո Վենտուրա,1,Լիվ Թայլեր,1,Լիվ Ուլման,4,Լյուդմիլա Ցելիկովսկայա,1,Լյուկ Դարդեն,1,Լոուրենս Օլիվիե,2,Լորեն Բեքոլ,1,Լորենցո Քուին,1,Լուի Արմսթրոնգ,1,Լուի Գարել,1,Լուի դը Ֆյունես,2,Լուի Մալ,4,Լուիս Բունյուել,9,Լուկա Գուադանյինո,1,Լուկինո Վիսկոնտի,8,Խավիեր Բարդեմ,1,Խմբագրի ընտրությունը,74,Խուլիո Մեդեմ,1,Ծիրանի ծառ,6,Կալատոզով,1,Կաձուո Իսիգուրո,1,Կաննի կինոփառատոն,6,Կառլ Գուստավ Յունգ,1,Կառլ Թեոդոր Դրեյեր,1,Կառլ Լագերֆելդ,1,Կառլոս Ռեյգադաս,1,Կառլոս Սաուրա,3,Կատրին Դընյով,7,Կատրին Ռոբ-Գրիե,1,Կարեն Ավետիսյան,1,Կարեն Շահնազարով,2,Կարևոր,103,Կարո Հալաբյան,1,Կենձի Միձոգուտի,1,Կիմ Նովակ,1,Կինոաֆորիզմ,23,Կինոերաժշտություն,1,Կինոիլյուստրացիաներ,1,կինոմոնտաժ,1,Կինոյի պատմություն,12,Կինոն և նորաձևությունը,2,Կինոնորություններ,90,կինոուղեցույց,1,Կինոպատկերասրահ,36,Կինովարկանիշ,32,Կինովերսուս TV,1,Կինոօրացույց,12,Կիրիլ Միխանովսկի,1,Կիրստեն Դանստ,1,Կլաուդիա Կարդինալե,7,Կլաուս Կինսկի,3,Կլարկ Գեյբլ,2,Կլոդ Լելուշ,4,Կլոդ Շաբրոլ,1,Կլոդ Սոտե,1,Կնուտ Համսուն,1,Կշիշտոֆ Զանուսի,1,Կշիշտոֆ Կեսլևսկի,5,Կոբո Աբե,1,Կոկո Շանել,1,Կուլեշով,1,Կուրտ Վոնեգուտ,1,Համեդ Սոլեյմանզադե,1,Համո Բեկնազարյան,3,Համր կինո,3,Համր կինոյի աստղերը,1,Համֆրի Բոգարտ,1,Հայ կինոգործիչներ,12,Հայաո Միյաձակի,1,Հայկ Մանուկյան,1,Հայկական կերպարներ,2,Հայկական կինո,4,Հանճարեղ ֆիլմեր [9.5],24,Հասմիկ Կարապետյան,3,Հարիսոն Ֆորդ,1,Հարոլդ Լլոյդ,1,Հարվի Քեյթել,1,Հարցազրույց,35,Հեդի Լամար,1,Հելմուտ Բերգեր,1,Հելմուտ Նյուտոն,1,Հենինգ Կառլսեն,1,Հենրի Ֆոնդա,2,Հենրիկ Հովհաննիսյան,1,Հենրիկ Մալյան,1,Հետադարձ հայացք,22,Հիանալի ֆիլմեր [8.5],26,Հիրոսի Տեսիգահարա,1,Հոդվածներ,48,Հոկտեմբերին ծնված հայտնիները,1,Հոու Սյաո-Սյան,1,Հովհաննես Վարդումյան,7,Հովսեփ Քարշ,1,հունվար,1,Հրայր Խաչատրյան,1,Հրապարակախոսություն և մամուլ,20,Ճապոնացի ռեժիսորներ,2,Մալքոլմ ՄըքԴաուել,2,Մահաթմա Գանդի,1,Մայա Դերեն,1,Մայք Նիքոլս,1,Մայքլ Գրանդաջ,1,Մայքլ Դուգլաս,1,Մայքլ Հակոբյան,1,Մայքլ Ջեքսոն,2,Մայքլ Փաուել,1,Մայքլ Քեյն,1,Մայքլ Քյորթիս,1,Մանե Բաղդասարյան,1,Մառլեն Դիտրիխ,2,Մառլոն Բրանդո,13,Մասակի Կոբայասի,1,Մարդիկ և փաստեր,29,Մարդիկ Մարտին,2,Մարի Լաֆորե,1,Մարիա Կալաս,3,Մարինա Վլադի,2,Մարինա Ցվետաևա,1,Մարիո Բավա,1,Մարկո Ֆեռերի,2,Մարշա Հանթ,1,Մարչելո Մաստրոյանի,11,Մարսել Կառնե,1,Մարտին Լյութեր Քինգ,1,Մարտին Սկորսեզե,19,Մարտիրոս Սարյան,2,Մեգ Ռայան,1,Մեթ Դեյմոն,1,Մեթ Դիլոն,2,Մել Գիբսոն,5,Մեծերը՝ արվեստի մասին,29,Մեկ Կադր,2,մեջբերումներ,1,Մերի Փոփինս,1,Մերիլ Սթրիփ,4,Մերիլին Մոնրո,3,Միգել Սապոչնիկ,1,Միլան Կունդերա,1,Միլոշ Ֆորման,3,Միխալիս Կակոյանիս,1,Միխայել Հանեկե,3,Միխայիլ Բուլգակով,2,Միխայիլ Գալուստյան,1,Միխայիլ Կալատոզով,1,Միշել Լեգրան,3,Միշել Հազանավիչուս,1,Միշել Մորգան,1,Միշել Ուիլյամս,1,Միշել Պիկոլի,1,Միշել Փֆայֆեր,1,Միշել Ֆուկո,1,Միրեյ Դարկ,1,Միրեյ Մաթյո,1,Միք Ջագեր,1,Միքայել Թարիվերդիև,2,Միքելանջելո Անտոնիոնի,14,Միքի Ռուրք,1,Մհեր Մկրտչյան,4,Մոhսեն Մախմալբաֆ,1,Մոնիկա Բելուչի,1,Մոնիկա Վիտի,3,Մորիս Շևալիե,1,Մորիս Ռոնե,1,Մուհամեդ Ալի,1,Մուսա,3,Յան Շվանկմայեր,1,Յան Ֆլեմինգ,1,Յասուձիրո Օձու,2,Յոս Սթելինգ,1,Յուլ Բրիներ,1,Յուրի Գագարին,1,Յուրի Նիկուլին,1,Նագիսա Օսիմա,1,Նատալի Փորթման,1,Նարե Մկրտչյան,1,Ներսես Հովհաննիսյան,1,Նիկիտա Միխալկով,1,Նիկոս Կազանձակիս,2,Նինո Ռոտա,1,Նիքոլ Քիդման,1,Նկարահանման հրապարակ,11,Նշանավոր զույգերը,14,Նոյեմբերին ծնված հայտնիները,1,Նոր ալիք,1,Նումի Ռապաս,1,Նունե Մանուկյան,4,Նուրի Բիլգե Ջեյլան,2,ՆՓԱԿ,1,Շանտալ Աքերման,2,Շառլ Ազնավուր,17,Շառլոթ Գենսբուր,1,Շատ լավ ֆիլմեր [7.5],3,Շերոն Թեյթ,1,Շոն Փեն,1,Շոն Քոների,1,Շուշան Փիրումյան,3,Ուես Անդերսոն,3,Ուիթ Սթիլման,1,Ուիլ Սմիթ,1,Ուիլեմ Դեֆո,1,Ուիլյամ Շեքսպիր,1,Ուիլյամ Ուայլեր,1,Ուիլյամ Սարոյան,8,Ումբերտո Էկո,2,Ունա Չապլին,1,Ուոլթ Դիսնեյ,2,Չառլզ Բուկովսկի,2,Չառլզ Բրոնսոն,1,Չառլզ Դիքենս,1,Չառլզ Չապլին,11,Չառլի Չապլին,1,Չեխական նոր ալիք,1,Չեկի Կարիո,1,Պաբլո Պիկասո,1,Պաոլո Սորենտինո,2,Պաուլո Կոելյո,1,Պավել Արսենով,1,Պեդրո Ալմոդովար,5,Պենելոպա Կրուս,1,Պիեռ Բարու,1,Պիեռ Բուրդիե,1,Պիեռ Կարդեն,1,Պիեռ Պաոլո Պազոլինի,11,Պիեռ Ռիշար,1,Պիեռ-Օգյուստ Ռենուար,1,Պիետրո Մարչելո,1,Պուդովկին,1,Ջանկառլո Ջանինի,2,Ջարեդ Լեթո,2,Ջեյմս Դին,1,Ջեյմս Ստյուարտ,1,Ջեյմս Վան,1,Ջեյմս Քեմերոն,1,Ջեյն Բիրկին,2,Ջեյն Օսթին,1,Ջեյսոն Շվարցման,1,Ջեյսոն Ռոբարդս,1,Ջեյք Ջիլենհոլ,1,Ջենիս Ջոփլին,1,Ջենիֆեր Լոուրենս,1,Ջերալդին Չապլին,1,Ջերեմի Այրոնս,1,Ջեք Լոնդոն,1,Ջեք Նիքոլսոն,8,Ջեք Ուորներ,1,Ջեքի Չան,1,Ջեքի Քուգան,2,Ջիմ Ջարմուշ,10,Ջինա Լոլոբրիջիդա,1,Ջինա Ռոուլենդս,1,Ջո Բեռլինգեր,1,Ջոան Վուդվորդ,1,Ջոան Քրոուֆորդ,1,Ջոզեֆ Լոուզի,1,Ջոն Կասավետիս,2,Ջոն Մալկովիչ,3,Ջոն Սթեյնբեք,2,Ջոն Տուրտուրո,1,Ջոն Տրավոլտա,1,Ջոն Ֆորդ,2,Ջոնի Դեփ,4,Ջոնի Հոլիդեյ,1,Ջորջ Լուկաս,1,Ջորջ Օրուել,1,Ջորջո Ագամբեն,1,Ջորջո Սթրելեր,1,Ջուդ Լոու,3,Ջուզեպե Տորնատորե,3,Ջուլիանա Մուր,1,Ջուլյա Դյուկորնո,1,Ջուլյետա Մազինա,2,Ռայներ Վերներ Ֆասբինդեր,3,Ռաֆայել Ներսիսյան,3,Ռաֆայել Պապովյան,1,Ռեյ Բրեդբերի,1,Ռենատո Սալվատորի,1,Ռենե Կլեր,1,Ռիդլի Սքոթ,3,Ռիշարդ Բուգայսկի,1,Ռիչարդ Աթենբորո,1,Ռիտա Հեյվորթ,2,Ռյունոսկե Ակուտագավա,2,Ռոբ Մարշալ,1,Ռոբեր Բրեսոն,3,Ռոբեր Օսեյն,1,Ռոբերտ դե Նիրո,6,Ռոբերտ Զեմեկիս,1,Ռոբերտ Ռեդֆորդ,1,Ռոբերտ Ռոդրիգես,2,Ռոբերտ Վինե,1,Ռոբերտո Ռոսելինի,1,Ռոբին Ուիլյամս,1,Ռոզա Պետրոսյան,1,Ռոլան Բարտ,2,Ռոլան կինոփառատոն,5,Ռոման Բալայան,1,Ռոման Պոլանսկի,6,Ռոմի Շնայդեր,5,Ռոն Հովարդ,2,Ռոջեր Կորման,1,Ռոս Բաղդասարյան,1,Ռուբեն Գևորգյանց,1,Ռուբեն Մամուլյան,7,Ռուդոլֆ Վալենտինո,1,Ռունի Մարա,1,Ռուփերթ Էվերեթ,1,Ռոք Հադսոն,1,Սաթենիկ Հակոբյան,2,Սաթյաջիտ Ռայ,1,Սալվադոր Դալի,4,Սարիկ Անդրեասյան,1,Սարսափ ժանր,1,Սեմ Մենդես,1,Սեմ Պեկինպա,1,Սեմուել Բեքեթ,2,Սեպտեմբեր,1,Սերգեյ Դովլաթով,3,Սերգեյ Էյզենշտեյն,2,Սերգեյ Իսրայելյան,1,Սերգեյ Փարաջանով,15,Սերժ Գենսբուր,3,Սերջիո Լեոնե,5,Սև հայելի,1,Սթենլի Կուբրիկ,13,Սթենլի Կրամեր,2,Սթիվ ՄըքՔուին,1,Սթիվեն Զաիլյան,1,Սթիվեն Հոքինգ,1,Սթիվեն Սոդերբերգ,1,Սթիվեն Սփիլբերգ,8,Սթիվեն Քինգ,1,Սիդնի Լյումետ,2,Սիլվի Վարդան,1,Սիլվիա Պլատ,1,Սիմոն Աբգարյան,1,Սիմոնա դը Բովուար,2,Սիմոնա Սինյորե,3,Սինդբադ,1,ՍինեՄիտք,1,Սիրելի ֆիլմերի տասնյակն ըստ…,3,Սլավոյ Ժիժեկ,4,Սյուզան Զոնթագ,1,Սոնա Կարապողոսյան,18,Սոս Սարգսյան,4,Սոսե,2,Սոֆի Լորեն,8,Սոֆի Մարսո,1,Սոֆյա Կոպոլա,1,Սվեն Նյուկվիստ,1,Ստալկեր,2,Սցենար,1,Սփենսեր Թրեյսի,1,Սքարլեթ Յոհանսոն,1,Վալերիո Ձուրլինի,2,Վահե Հակոբյան,1,Վահրամ Բաբայան,1,Վահրիճ Բախչանյան,1,Վան Հեֆլին,1,Վավերագրական ֆիլմեր,1,Վարպետության դասեր,17,Վել Էյվերի,1,Վեյկո Իունպուու,1,Վենետիկի կինոփառատոն,1,Վերա Խիտիլովա,1,Վերներ Հերցոգ,8,Վիկտոր Էրիսե,1,Վիմ Վենդերս,6,Վիվիեն Լի,2,Վիտորիո դե Սիկա,1,Վիրիդիանա,1,Վիրնա Լիզի,1,Վլադիմիր Բորտկո,1,Վլադիմիր Կոսմա,1,Վլադիմիր Վիսոցկի,2,Վոնգ Կար-Վայ,3,Վուդի Ալեն,12,Վուդի Հարելսոն,1,Տաթև Հովակիմյան,1,Տակեշի Կիտանո,3,Տեսանյութեր,25,Տիգրան Նալչաջյան,2,Տիեզերքի գաղտնիքները,2,Տոնինո Գուերա,8,Տոտո,1,Տրաուբերգ,1,Ցնցող ֆիլմեր [9],37,Փիթեր Գրինուեյ,2,Փիթեր Ուստինով,2,Փիթեր Օ'Թուլ,1,Փինք Ֆլոյդ,1,Փոլ Նյումեն,1,Փոլ Վերհովեն,1,Քեյթ Բլանշեթ,1,Քեյթ Բոսվորթ,1,Քեն Լոուչ,1,Քենեթ Բրանա,1,Քերի Գրանտ,1,Քըրք Դուգլաս,4,Քըրք Դուգլաս և Ուիլյամ Ուայլեր,1,Քըրք Քըրքորյան,1,Քլինթ Իսթվուդ,3,Քոլին Ֆերթ,3,Քսավիե Դոլան,2,Քվենտին Տարանտինո,7,Քրիսթոֆեր Նոլան,1,Քրիստիան Բեյլ,1,Օդրի Հեփբերն,5,Օլեգ Յանկովսկի,1,Օլիվեր Թվիստ,1,Օլիվեր Սթոուն,1,Օլիվիա դը Հևիլենդ,1,Օմար Շարիֆ,7,Օնորե Դոմիե,1,Օուեն Ուիլսոն,1,Օսիպ Մանդելշտամ,1,Օսկար Ուայլդ,1,Օրնելա Մուտի,2,Օրսոն Ուելս,6,Օրվա մեջբերումը,27,Օրվա ֆիլմը,124,Ֆաինա Ռանևսկայա,1,Ֆանի Արդան,3,Ֆեդերիկո Ֆելինի,18,Ֆերնանդել,2,Ֆիլիպ Կաուֆման,1,Ֆիլիպ Նուարե,1,Ֆիլմադարան,22,Ֆոլկեր Շլյոնդորֆ,1,Ֆոտոարխիվ,137,Ֆրանկլին Ջ. Շաֆներ,1,Ֆրանկո Ձեֆիրելլի,1,Ֆրանսիական կինո,2,Ֆրանսիս Վեբեր,1,Ֆրանսուա Տրյուֆո,13,Ֆրանց Կաֆկա,2,Ֆրեդ Քելեմեն,1,Ֆրեդի Մերքյուրի,1,Ֆրենկ Կապրա,2,Ֆրենկ Սինատրա,1,Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլա,8,Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Մուրնաու,1,Ֆրից Լանգ,4,Ֆրունզե Դովլաթյան,1,
ltr
item
KINOVERSUS: Անդրեյ Տարկովսկին Հայաստանում․ Սոս Սարգսյանի հուշերը
Անդրեյ Տարկովսկին Հայաստանում․ Սոս Սարգսյանի հուշերը
«Բիբլիական աշխարհ է Հայաստանը... Ընդերքում կյանք կա, ոտքերիս տակ զգում եմ նրա շունչը... Երևի դրանից է, որ այսքան տաք են ձեր հողն էլ, ջուրն էլ...»: Անդրեյ Տարկովսկի
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPDGTq_I5wKVEm-bdjC32qgpJq0zsObmJm7l1j9IdO37vOXUWvzU5kYlfy2y4HIa6IyQHS8MOWWCDcR2yOhG0sx6NHsxEcbUsq0aWqiUSD_Kk7nu3FtQ78UZamjAXrq6I4aaBUgSxI_dMn/s640/tarkovsky-sos-sargsyan.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPDGTq_I5wKVEm-bdjC32qgpJq0zsObmJm7l1j9IdO37vOXUWvzU5kYlfy2y4HIa6IyQHS8MOWWCDcR2yOhG0sx6NHsxEcbUsq0aWqiUSD_Kk7nu3FtQ78UZamjAXrq6I4aaBUgSxI_dMn/s72-c/tarkovsky-sos-sargsyan.jpg
KINOVERSUS
https://www.kinoversus.com/2016/06/sos-sargsyan-andrey-tarkovsky.html
https://www.kinoversus.com/
https://www.kinoversus.com/
https://www.kinoversus.com/2016/06/sos-sargsyan-andrey-tarkovsky.html
true
7755589357207652495
UTF-8
Բոլոր հոդվածները Այդպիսի հոդված չի գտնվել ԴԻՏԵԼ ԱՄԲՈՂՋԸ Կարդալ ավելին Պատասխանել Չեղարկել Ջնջել Հեղինակ Գլխավոր ԷՋԵՐ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐ Դիտել ամբողջը ՁԵՐ ՃԱՇԱԿՈՎ ԹԵՄԱ ԱՐԽԻՎ ՓՆՏՐԵԼ ԲՈԼՈՐ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ Այդպիսի հոդված չի գտնվել Դեպի գլխավոր էջ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy Table of Content