$show=home$type=grid$meta=0$rm=0$snippet=0$viewall=0$meta=0$l=0$c=5

|Ի՞ՆՉ ՖԻԼՄ ԴԻՏԵԼ_$type=three$m=0$rm=0$h=400$c=3$show=home

Սարոյանը Սարոյանի մասին

«Քննադատներն ինձ ոչինչ չեն սովորեցրել։ Նրանք ինձ վրա չեն ազդում։ Գովեստներից ես չեմ շոյվում, պարսավանքներից չեմ վիրավորվում։ Ես ինքս եմ իմ քննադատը»։ Ուիլյամ Սարոյան


1976թ-ին Ուիլյամ Սարոյանը երրորդ անգամ այցելեց Հայաստան, որտեղ նրան վերստին գրկաբաց ընդունեցին։ Կինոգետ, գրող Դավիթ Մուրադյանը առիթ է ունեցել հանդիպելու Սարոյանի հետ՝ իրենց զրույցի ձայնագրությունը վերածելով մի բացառիկ հրապարակման, որը հանդիսանում է մեծ արձակագրի մենախոսությունը՝ սեփական կյանքի մասին անկեղծ հուշերով լի․․․ 


1935թ-ին, երբ լույս տեսավ իմ առաջին գիրքը, ես կյանքում առաջին անգամ ինձ զգացի գրեթե հարուստ։ Եվ այդ ժամանակ ես որոշեցի ուղևորվել Հայաստան։ Ուզում էի տեսնել իմ ժողովրդին։ Իմանալ, թե ինչի մասին են խոսում իմ հայրենակիցները։ Ինչպես են նրանք քայլում փողոցներով, ինչ են սիրում։ Ուզում էի նայել Բիթլիսի ուղղությամբ։ 

Ծնվել եմ ես Ֆրեզնոյում, Քալիֆոռնիա նահանգում, բայց ծնողներս՝ Արմենակ Սարոյանն ու Թագուհի Սարոյանը, Բիթլիսից էին։ Մահվանից առաջ իմ պապն ասել է կնոջը․ «Լուսնթա՛գ, այստեղ մենք զրկված ենք բոլոր իրավունքներից, հավաքիր ընտանիքն ու մեկնիր․․․»։ Եվ Լուսնթագը հետևել էր նրա խորհրդին։ 

Տատիկն ինձ միշտ զարմացրել է։ Հաճախ հարցնում էի նրան․ «Ինչպե՞ս ես դու, կին լինելով, այդքանն անելու վճռականություն ունեցել, ինչպե՞ս է հերիքել համարձակությունդ»։ Բայց նա՝ իմ տատիկը՝ Լուսնթագ Ղարօղլանյանը, իսկական բիթլիսցի էր։ 

Ոչինչ, որ մենք հեռու ենք մեր հողից։ Հայաստանը մեր մեջ է։ Եվ մենք, միևնույն է, մնացել էինք Բիթլիսում՝ մեր ոգով, հիշողություններով։ Եվ մեր սովորույթներն էլ բիթլիսյան էին։ Երգում էինք մեր հին երգերը։ Ուտում էինք սխտոր և գնում էինք դպրոց։ Խեղճ անգլոսաքսոնյան ուսուցիչները քիչ էր մնում ուշաթափվեին։ «Պատուհանները բացե՛ք»,- գոռում էին նրանք,- «շուտ բացեք պատուհանները»։ 

Օտարության մեջ ապրող հայերի մեջ մեծ է Հայրենիքի հանդեպ կարոտը։ Բայց դա հիվանդություն չէ։ Դա ուժ է։ Եվ այն օգնում է ճանաչել ինքդ քեզ։ Իսկ ի՞նչն է կարևոր գրողի կամ բանաստեղծի համար։ Հասկանալ, թե ով է ինքը, ինչի համար է ապրում, ինչ ոգի է իր մեջ կրում։ Բայց նա չի կարող հասկանալ այդ ամենը, եթե չգիտի իր ժողովրդին։ Ես՝ Ուիլյամ Սարոյանս, Արմենակ և Թագուհի Սարոյանների չորրորդ երեխան եմ, և իմ արժեքն այն է, որ ես հայ եմ, գրող։ Եվ ես չեմ կարող ինքս իմ մասին այլ կերպ մտածել։ Ես չեմ կարող ինքս ինձ դավաճանել։ Եթե դավաճանեմ, չեմ կարողանա գրել, և այն ամենը, ինչ կգրեմ, կլինի կեղծ։ Հիմա հասկանո՞ւմ եք, թե ինչու առաջին իսկ վաստակածս գումարով եկա Հայաստան։ 

Մայիս ամիսն էր։ Ես այստեղ մնացի երկու շաբաթ։ Հանդիպեցի Վահան Թոթովենցի, Զապել Եսայանի, Գուրգեն Մահարու հետ։ Տեսա Արուս Ոսկանյանին։ Իսկ Չարենցի հետ ծանոթացա Մոսկվայում։ Մինչ այդ ես երբեք նման մարդու չէի հանդիպել։ Ինչպիսի՜ ուժ կար նրա մեջ։ Ինչպիսի՜ վեհություն։ Որքա՜ն էր նա տառապել, վերապրել։ 

Երբ առաջին անգամ եկա նրա մոտ՝ հյուրանոց, նա նստած էր սեղանի առաջ և խաղող էր ուտեցնում երկու տարեկան փոքրիկ աղջկան։ Նրա դուստրն էր։ «Աստված իմ»,- բացականչեցի ես,- «այսպիսի փոքրիկին առայժմ միայն կաթ է պետք»։ Այդ օրը ես ու Չարենցը երկար զրուցում էինք։ Նա ինձ համար կարդում էր իր բանաստեղծությունները, ասում էր, թե՝ դու, Ուիլյամ, հայ գրող ես, թեպետև գրում ես անգլերեն։ Եվ նա ճիշտ էր։ Տարիներ անց ես ինքս էլ գրել եմ․ «Չնայած ես գրում եմ անգլերեն և ծնվել եմ Ամերիկայում, բայց ինձ համարում եմ հայ գրող։ Միջավայրը, որտեղ ես ապրում եմ, ամերիկյան է, բայց ես այդ ամենին նայում եմ հայի աչքերով։ Նշանակում է՝ ես հայ գրող եմ»։ Իմ պատմվածքների հերոսներից շատերը հայեր են։ Բայց դա չէ գլխավորը։ Էականը դա չէ։ Կարևորն այն է, թե ինչպես է իմ ստեղծագործություններում արտահայտվել հայի իմ էությունը։ 

Ես փնտրում էի իմ արմատները։ Ես փնտրում էի այն, ինչը կա յուրաքանչյուրիս մեջ, ինչը բխում է հողից, ընտանիքից, մշակույթից։ Ես գրեցի «Թոմ Թրեյսիի վագրը» վեպը։ Վագրը, ինչպես անցյալը, հետապնդում է խեղճ Թոմին։ Եվ այդ գրքի լեյտմոտիվը կորցրածը գտնելու հիվանդագին, հալածող, խենթացնող ցանկությունն է։ Ինձ համար այդ վագրը Բիթլիսն էր։ Ես ուզում էի տեսնել այդ քաղաքը, այն մեծ տեղ էր գրավում իմ հույզերում։ 

Ես հիսունվեց տարեկան էի, երբ ուղևորվեցի Բիթլիս։ Ստամբուլում թուրք լրագրողներն ինձ հարցրեցին՝ ինչ եմ ուզում տեսնել, ուր եմ ցանկանում գնալ։ Ասացի՝ Բիթլիս։ Ասացին՝ դժվար է, բայց տեսնենք, գուցեև հաջողվի։ Հաջողվեց։ Ավտոմեքենայով ուղևորվեցինք Ադաբազար, այնտեղից՝ Սամսուն, Տրապիզոն և, ի վերջո, հասանք Վանա լճի մոտ։ Այնտեղ ես առաջին անգամ կռունկ տեսա։ Գեղեցիկ թռչուն է․․․ Երբ մոտեցանք Բիթլիսին, ես ամբողջովին քրտնեցի։ Ուղեկիցներիս հարցրեցի՝ իրենք չե՞ն շոգում։ Ասացին՝ ոչ։ «Ինչո՞ւ»,- զարմացա,- «ես հո լրիվ քրտնել եմ»։ «Մենք Բիթլիսից չենք»,- ժպտացին նրանք,- «մենք այլ վայրերից ենք»։ 

Բիթլիսում ես հանդիպեցի մի 88-ամյա քուրդի, ով, իր խոսքերով, ճանաչում էր իմ հորը։ Հայրս այդ ժամանակ քսաներկու տարեկան էր, իսկ սա ավելի երիտասարդ էր, բայց․․․ ճանաչում էր, հիշում էր։ Ասաց՝ քեզ ցույց կտամ Սարոյանների տունը։ 

Գնացինք։ Անցանք գերեզմանոցը, հետո՝ բանջարանոցների կողքով, և մոտեցանք ավերակների։ Քուրդն ասաց, որ այստեղ եղել է մեր տունը, պահպանվել էր նույնիսկ այն տեղը, որտեղ օջախն էր։ Եվ, իրոք, օջախի տեղը երևում էր։ Ես խնդրեցի, որ ինձ մենակ թողնեն։ Բոլորը գնացին, իսկ ես մնացի իմ տանը, Սարոյանների տանը։ Մոտակայքում փոթորկվում էր գետը, մյուս կողմում տարածվում էր անտառը, որտեղ արջեր կային․․․ 

Մի երիտասարդ քուրդ տղա ուներ ձեռնասուն արջ, նա արջին ստիպում էր պար գալ, իսկ մարդիկ լիաթոք զվարճանում էին։ Բացի այդ՝ տղան երգեր էր հորինում։ Նա իմ պատվին երգ հորինեց, բարձրացավ բիթլիսյան բերդի պատին և երգեց այն։ Լավ երգ էր։ Եվ շատ տխուր։ Ծեր քուրդն ասաց․ «Սարոյա՛ն, մնա, ապրիր այստեղ»։ Լավ խորհուրդ էր, գեղեցիկ։ Բայց այս Բիթլիսը և՛ այն էր, որի մասին երազել էի ողջ կյանքում, և՛, միաժամանակ, լրիվ ուրիշ էր։ Բնական է։ Երբ երկար տարիներ ինչ-որ բանի մասին մտածում ես ու երազում, պատկերացնում ես, իսկ հետո ամեն ինչ կատարվում է արթմնի, տեսնում ես, որ երևակայությունն ու իրականությունը չեն համընկնում։ Տեսնելով՝ միշտ և՛ կորցնում ես, և՛ գտնում ես։ 

Բայց ինչպե՞ս ընկալես հայրենիքի կորուստը։ Ի՞նչ պատասխանես այդ հարցին։ Իմ պատասխանը սա է՝ պետք է գրել։ Թույլ չտալ, որ քեզ մոռանան, և որ դու մոռանաս ինքդ քեզ։ 

Գրում եմ ես փոքր տարիքից, թեպետ այն ժամանակ ոչ մեկին չէի խոստովանում, որ ուզում եմ գրող դառնալ։ Մերոնք՝ բիթլիսցիները, հատկապես նրանք, ովքեր հիմնավորվել էին Ամերիկայում, գրողներին հաշվի չէին առնում։ Նրանց համար կարևորն այն էր՝ կարո՞ղ ես փող աշխատել։ Իմ հորեղբայր Արամն ասում էր․ «Դու այդ հիմարությունը թո՛ղ»։ Բայց ես չէի լսում․․․ 

Գրողին պետք է փնտրել նրա գրքերում։ Մեր գրքերը մեր բնավորության շարունակությունն են։ Իսկ արտաքին տեսքով չես կարող ճանաչել գրողին։ Ահա նա՝ Սարոյանը, նրա բեղերը, մազերը, աչքերը, ահա նա դիմացից, թիկունքից, ահա նրա հին կոստյումը։ Բայց դա և՛ Սարոյանն է, և՛ Սարոյանը չէ։ 

Ոմն մեկը երազում էր հանդիպել Ամբրոզ Բիրսի հետ և ուղարկում է նրան նամակ։ Բիրսը շատ էքսցենտրիկ և ուղղամիտ մարդ էր։ Նամակին պատասխանում է, թե՝ կարիք չկա հանդիպելու, կարդա իմ գրքերը, և դա հերիք է, իսկ ես վայրենի եմ, ինչպես բոլոր գրողներն են վայրենի․․․․ 

Մենք՝ գրողներս, աշխատում ենք բառի, լեզվի հետ։ Լեզուն օգտագործելը մեծ պատասխանատվություն է։ Լեզվի հանդեպ պետք է լինել զգույշ և հոգատար։ Ես նախանձում եմ Հայաստանի գրողներին, քանզի նրանք գրում են հայերեն լեզվով, Նարեկացու լեզվով։ Ես չեմ կարողանում կարդալ հայերեն, բայց մայրս ինձ համար կարդացել է հայ գրողների բազմաթիվ ստեղծագործություններ։ Ես լսում էի և ամեն անգամ հիանում էի մեր լեզվի գեղեցկությամբ ու հզորությամբ։ Մայրս ոչ մի օր դպրոց չէր հաճախել, բայց կարողանում էր կարդալ-գրել, և ես նրանից եմ լսել Նարեկացուն ու Շնորհալուն։ Նա ինձ համար շատ էր կարդում նաև Րաֆֆի։ 

Երբ իմ «Մարդկային կատակերգությունը» թարգմանվեց հայերեն, մայրս կարդաց այն։ Մի անգամ ես նստել և ուտում էի նրա պատրաստած թանապուրը։ Հանկարծ նա մտավ սենյակ և ասաց․ «Երեկ գիշերը կարդացի քո գրածը։ Լավ էր»։ Եթե մայրիկն ասաց՝ «լավ էր», նշանակում է՝ այդպես էլ կա։ Նշանակում է՝ թարգմանությունն էլ լավն է։ 

Մայրս երգում էր հայկական երգեր՝ «Ծիծեռնակ», «Հով արեք»․․․ Երգում էր․ «Ղարիբ ախպեր, մտիր մեր տուն, խմիր սառնորակ ջուր, կեր չոր հացի կտոր․․․»։ Մենք՝ հին սերունդը, տխուր ժողովուրդ ենք։ Մեր երգերն էլ տխուր են։ Բայց, միաժամանակ, մենք ուրախ մարդիկ ենք։ Իմ մանկության օրերին Ֆրեզնոյում ապրող հայերն ուրախանում էին ամեն մի մանրուքից, այնպես էին քրքջում, թվում է, ամենասովորական կատակներից, որ օտարները զարմանում  էին, մեզ համարում էին խենթ։ Բայց մենք պիտի ուրախանայինք, որովհետև շատ վիշտ էինք տեսել։ Մեր բնավորության մեջ կարոտը և ուրախությունը միշտ միասին են, իրարից անբաժան։ 

Բայց արդյո՞ք մենք սենտիմենտալ ենք։ Քննադատները հաճախ են գրում, թե իմ գրքերը սենտիմենտալ են։ Եվ որ այդ սենտիմենտալությունը բխում է Սարոյանի ծագումից, և որ դա զուտ ազգային՝ հայկական գիծ է։ Դատարկ խոսքեր են։ Երբ իմ ընկեր և հայրենակից Տիգրան Գույումջյանի (Մայքլ Առլեն) որդին՝ Մայքլ Ջոն Առլենը հրատարակեց «Ուղևորություն դեպի Արարատ» գիրքը՝ իր կառուցվածքով և խորիմաստությամբ հիասքանչ մի ստեղծագործություն, քննադատներից մեկը գրեց, թե Առլենը այդքան սենտիմենտալ չէ, որքան Սարոյանը, թեպետև հայ է։ Այդ քննադատին ես պատասխանեցի, որ իմ ստեղծագործությունները սենտիմենտալ են այնքանով, որքանով սենտիմենտալ են Չառլզ Դիքենսի, Անտոն Չեխովի, Շոլոմ-Ալեյխեմի, Մարկ Տվենի ստեղծագործությունները։ Ես ասացի, որ գրելն ինքնին սենտիմենտալ զբաղմունք է, իսկ առավել սենտիմենտալը պարզապես մարդ լինելն է։ Հետևաբար, ասացի ես, մենք բոլորս պատկանում ենք նույն ցեղին, մենք բոլորս հայեր ենք։ 

Ասում են նաև, թե ես չափից դուրս հաճախ եմ գրում ինքս իմ մասին։ Շատ հետաքրքիր է․ ուրիշ էլ ո՞ւմ մասին պիտի գրեմ։ Ես կարիք չունեմ մտացածին կերպարների։ Ես ինքս բավականաչափ հանդիսանում եմ երևակայության արգասիք։ Այստեղ՝ Երևանում, ինձ հարցրեցին, թե «Իմ սիրտը լեռներում է» պիեսի հերոսներն ունե՞ն նախակերպարներ։ Նախակերպարն այստեղ մեկն է՝ ես ինքս։ Ես և՛ Ջոնին եմ, և՛ ՄըքԳրեգորը։ Ես տատիկն եմ, ես նպարավաճառի դուստրն եմ։ Բոլորը ես եմ։ Եվ դրամատուրգիայում այլ կերպ անհնարին է։ Նույնիսկ եթե նկարագրում ես անօրենի, այդ  կերպարում ևս պիտի քեզնից վերցված ինչ-որ բան լինի։ Գրողը և՛ հրեշտակ է, և՛ սատանա, և՛ հավատացյալ, և՛ հերետիկոս։ 

Ես շատ եմ սիրում «Իմ սիրտը լեռներում է» պիեսը։ Ես հպարտ եմ, որ այն բեմադրվել է Երևանում։ Ես նախկինում էլ էի լսել, որ Հայաստանն ունի հզոր թատրոն, բայց այն, ինչ տեսա, գերազանցեց իմ բոլոր սպասելիքները։ Որքա՜ն լավ է բեմադրել պիեսը Վարդան Աճեմյանը։ Առնո Բաբաջանյանի երաժշտությունը մինչև հիմա հնչում է ականջներումս․․․ 

Կար ժամանակ, երբ ես վախենում էի պիեսներ գրել։ Մտածում էի, որ դա իմ գործը չէ։ Բայց գրում էի։ Այն ժամանակ ես փորձ չունեի, և ես չգիտեի, որ սովորում են ստեղծագործելու ընթացքում։ Պետք է գրել, թեկուզ՝ սխալ, անհեթեթ, մինչև գտնես քո ոճը։ Պետք է գրես քո պատմությունը, պետք է գրես քո ընտանիքի, քո ճանապարհի, այն ամենի մասին, ինչ տեսնում ես։  

«Իմ սիրտը լեռներում է»՝ սա մեր կյանքն է և ճակատագիրը, հայրենիքի հանդեպ կարոտը, կորուստ ապրած մարդկանց վիշտը։ Բայց ես այն գրել եմ որպես երգ։ 

Այն ամենը, ինչ երբևէ գրել եմ և գրում եմ, այլաբանական է։ Եվ դա բնական է։ Ես Փոքր Ասիայի ծնունդ եմ, հետևաբար՝ իմ երևակայության մեջ իրականն ու այլաբանականը սերտորեն փոխկապակցված են։ Իմ մասին ասում են, թե ես ոչ թե գրում եմ իմ պատմվածքները, այլ հյուսում եմ դրանք, ինչպես հին հեքիաթները, բանավոր։ Չմոռանանք, որ գրելուց առաջ ես, իրոք, լսել եմ դրանք կամ դրանց նման պատմություններ։ Լսել եմ վաղ մանկության տարիներին, իմ տատիկից։ Բոլոր տարեցները հիանալի պատմողներ են։ Ես սովորել եմ նրանցից։ 

Մինչդեռ քննադատներն ինձ ոչինչ չեն սովորեցրել։ Նրանք ինձ վրա չեն ազդում։ Գովեստներից ես չեմ շոյվում, պարսավանքներից չեմ վիրավորվում։ Ես ինքս եմ իմ քննադատը։ 

Բայց ես շատ եմ սիրում, երբ իմ գործերը կարդում են։ Ուրախանում եմ, երբ որևէ պարզ մարդ ինձ ասում է, թե կարդացել է իմ այս կամ այն գիրքը։ Իմ վերջին գիրքը լույս ընծայվեց 30 հզ տպաքանակով։ Ամերիկայի պարագայում դա վատ թիվ չէ։ Բայց Խորհրդային Միությունում, այստեղ՝ Հայաստանում, դա սովորական երևույթ է։ Պարզապես ապշեցուցիչ է։ 

Ես տպագրել եմ քառասունչորս գիրք։ Արդեն քառասուներկու տարի ես զբաղվում եմ այս աշխատանքով։ Ինչ-որ մեկն ասաց ինձ․ «Հիմա Դուք այնքան հայտնի չեք, որքան առաջ»։ Ես պատասխանեցի․ «Ձեզ համար հայտնի չեմ, իսկ ինձ համար այն էլ ինչքան հայտնի եմ»։ Ես ունեմ բազմաթիվ չհրատարակված ստեղծագործություններ։ Շատ դրամաներ, որոնք չեն բեմադրվել։ Ես գրել եմ նաև բանաստեղծություններ, բայց՝ միայն ինքս ինձ համար։ Ոչ մի րոպե չեմ բաժանվում իմ գրամեքենայից։ Կար ժամանակ, երբ ես գրում էի օրական մեկ պատմվածք, քանի որ երբեք չգիտես, թե երբ ես մեռնելու, և պետք է որսալ միտքը, թույլ չտալ, որ այն սողոսկի քեզնից․ գուցեև, այդ միտքը վերջինն է։ Կար ժամանակ, երբ ես շտապում էի։ Իսկ հիմա հանգիստ եմ․ թող սողոսկի ուր ուզում է։ 

Տասներկու տարեկան հասակում ես ավելի լավ գրող էի, քան երեսուն տարեկանում։ Պարզապես այն ժամանակ ես չէի կարողանում գրել։ Բայց գրել՝ նշանակում է ապրել, և գալիս է մի ժամանակ, երբ ստեղծագործությունն ու կյանքը, արվեստն ու իրականությունը մերձենում են։ Ես ուզում եմ, որ իմ կյանքում դրանք միավորվեն և միշտ միասին լինեն։ 

Ինչի՞ց է ծնվում պատմվածքը։ Ինչից ասես։ Նույնիսկ ամենափոքր մանրուքից։ Եթե հեղինակը մեծ է, շարադրանքի նյութը կարող է ուզածիդ չափ փոքր լինել։ Մի՞թե այդպիսին չէ Չապլինի արվեստը։ 

Չեխովի արվեստը։ 
Ես շատ եմ սիրում Չեխով։ Դեռևս ոչ ոք պատմվածքները չի գրել այնպես, ինչպես նա։ Ամեն տարի ես վերընթերցում եմ նրա գրքերը։ Կար ժամանակ, երբ Չեխովին անվանում էին «ռուսական Մոպասան»։ Դա ճիշտ չէ։ Մոպասանյան ստեղծագործություններում կա միայն զգայականություն, իսկ Չեխովի պարագայում՝ նաև սրտացավություն մարդու հանդեպ։ Ռուսական գրականությունն առհասարակ շատ մեծ է․․․ 

Տոլստոյ, Տուրգենև, Դոստոևսկի, Գորկի։ Այս գրողներին ես սիրել եմ դեռևս մանկության տարիներին և մինչև հիմա ընթերցում եմ։ Այս տարի, երբ ես Հելսինկիից եկա Լենինգրադ, անմիջապես գնացի Նևայի պողոտա և միայնակ զբոսնեցի այնտեղ՝ փորձելով տեսնել, զգալ այն վայրը, որտեղ քայլել է Ակակի Ակակիևիչը։ Ցուրտ էր, աշուն։ Ես թեթև վերարկուով էի, սառչում էի։ Բայց հյուրանոց գնալ չէի ցանկանում, ուզում էի զգալ, թե ինչպես է մրսել Ակակի Ակակիևիչը։ Մեծ գործ է Գոգոլի «Շինելը»։ 

Ես սիրում եմ Բաբելին, Զոշչենկոյին․․․ 
1935թ-ին, իմ առաջին այցի ժամանակ, ես ծանոթացա մի շարք ռուս գրողների հետ։ Հիշում եմ, թե ինձ ինչպես էին դիմավորում խարկովյան կայարանում։ Մինչև հիմա պահպանում եմ գրքերը, որոնք նրանք ինձ նվիրել են։ Ճիշտ է՝ ես դրանք չեմ կարդացել, քանի որ չգիտեմ ռուսերեն, բայց, միևնույն է, պահպանում եմ։ 

Ես ընկերացա նաև Կատաևի հետ։ Չարենցն առաջարկեց ինձ ներկայացնել Գորկուն։ Ես շատ ուրախացա, անհամբերությամբ սպասում էի այդ օրվան։ Բայց չստացվեց։ Ես այդպես էլ չհանդիպեցի Գորկու հետ, չզրուցեցի, չլսեցի նրա ձայնը։ Ափսոս․․․ 
Իսկ ավելի ուշ, արդեն Փարիզում, ես ծանոթացա Էրենբուրգի հետ։ Շատ համակրելի մարդ էր։

Այսօր ամերիկյան գրականությունում ականավոր անուններ չկան։ Կան լավ գրողներ, տաղանդավոր գրողներ, ուժեղ գրողներ։ Բայց մեծ գրողներ, ինչպես նախկինում, չկան։ Հեմինգուեյ, Սթեյնբեք, Ֆոլքներ․ ահա թե ում մասին է խոսքը։ Ես շատ եմ ափսոսում, որ այդպես էլ չհանդիպեցի Ֆոլքների հետ։ Ափսոսում եմ, որ երիտասարդ տարիքում, ուժերի ծաղկման շրջանում, վախճանվեց Թոմաս Վուլֆը։ Նա ամենատաղանդավորն էր։ Ես նրան լավ էի ճանաչում։ Իմ սերնդի գրողներից լավագույն ընկերս Ջոն Սթեյնբեքն էր։ Նա եղել է Խորհրդային Միությունում, Հայաստանում։ Հեմինգուեյը, Սինքլերը, Լյուիսը, Դրայզերը, Սթեյնբեքը, Քոլդուելը, Ֆոլքները․․․ Գրեթե բոլորը գնացին։ Ոմանք մահացան, ոմանք ավարտեցին իրենց ճանապարհը։ Այդպես եմ ասում, քանզի մեռնում են միայն երիտասարդները, իսկ ծերուկները լոկ ավարտում են իրենց ճանապարհը։ Իմ տատիկը՝ Լուսնթագ Ղարօղլանյանը, ուժեղ կին էր և չնայած արդեն շատ ծեր էր, բայց ամեն առավոտ, զորավար Անդրանիկի մասին երգը շուրթերին, տան հատակն էր ավլում։ Նա մահացավ 88 տարեկան հասակում և մեռնելիս ասաց․ «Էլ չեմ կարող․․․»։ Հրաշալի է, այնպես չէ՞։ 

Մարդկային կյանքը կարճ է։ Ես երջանիկ եմ, որ ունեմ որդի, դուստր, թոռներ, որ Սարոյանների տոհմը շարունակվում է։ Ես ուրախանում եմ, երբ երեխաներ եմ տեսնում։ Մարդկությունը հենց ինքն էլ մի երեխա է։ Ես չեմ տեսել որևէ քիչ թե շատ հետաքրքիր մարդ, որ հոգու խորքում երեխա չլինի։ 

Մի անգամ Ֆրեզնոյում ես տեսա մի հայի՝ իր երեք երեխաների հետ։ Ինչպիսի՜ հիասքանչ տեսարան էր։ Ամերիկայում ձուլվեցին ու կորան շատ ազգեր, իսկ մենք դիմացանք։ Այդ ազգերը չունեին մեր պատմական փորձը։ Եվ ես շատ ուրախ եմ, որ իմ որդին ունի երեխաներ։ Եվ որ նա ուզում է ևս մեկ որդի ունենալ, ուզում է անվանել նրան Արմենակ, ինչպես իմ հոր անունն էր։ 

Իմ որդու անունն Արամ է։ Արամ Սարոյան, դուստրս՝ Լյուսի, Լուսնթագ։ Արամը բանաստեղծ է, և ինձ դուր են գալիս նրա բանաստեղծությունները, թեպետ նա ավանգարդիստ է և լեզվի, գրականության մասին ունի իր պատկերացումը։ Նրանք՝ ավանգարդիստները, չեն հավատում հին միջոցներին, որոնք օգտագործում ենք մենք։ 

Ամերիկայում կան նաև ուրիշ հայեր՝ անգլերեն լեզվով գրող։ Նրանք փոքրաթիվ են, բայց կան։ Լևոն Սյուրմելյան, Մարջի Ուսեպյան։ Իմ դուստրը, հիմա նա դերասանուհի է, պատանեկության տարիներին լավ գործեր էր գրում։ Բայց հետո մեծացավ, դադարեց գրել։ Ես շատ էի հուզվում և անընդհատ հարցնում էի, թե ինչու նա այլևս չի գրում, չէ՞ որ նրան հաջողվում էր։ Բայց Լյուսին այլևս ցանկություն չունի գրելու։ Իսկ գրողի համար ամենակարևորը ցանկությունն է։ 

․․․ Մարդկային կյանքը, իրոք, կարճ է, և ես երջանիկ եմ նաև այն պատճառով, որ վաթսունութ տարեկան եմ և արդեն երեք անգամ հասցրել եմ լինել իմ հայրենիքում։ Երկրորդ անգամ ես այստեղ եղել եմ 1960թ-ին։ Ինչպես մարդն է տարբեր տարիներին ընթերցելով նույն բանաստեղծությունը՝ ծանոթ տեքստում գտնում նորն ու անծանոթը, այնպես էլ ես շատ նորություններ տեսա իմ երկրորդ այցելության ժամանակ։ Բայց եթե բանաստեղծությունը միշտ անփոփոխ է, և փոխվում ես դու ինքդ, ապա երկրի պարագայում բոլորովին այլ է։ Հատկապես՝ Խորհրդային Հայաստանի։ Ես վերհիշեցի 1935թ-ի Երևանը, և ինձ թվաց, թե հայտնվել եմ բոլորովին այլ աշխարհում։ Առաջընթացն անհավանական էր, հաջողությունները՝ անհամար։ Ես տեսա նոր տներ և փողոցներ։ Հանդիպեցի հին ընկերներիս, ծանոթացա նորերի հետ։ Երկու անգամ ինձ նկարեց Սարյանը։ Հայ ժողովրդին ես տեսա առույգ, բարեկեցիկ, իր ճակատագրի համար հանգիստ։ 

Այսօր ես վերստին հայրենիքում եմ։ Սա մեր տունն է, մեր հողը։ Սա մենք ինքներս ենք։ Հայաստանում ես ինձ երջանիկ եմ զգում։ Ես տեսնում եմ, թե ինչ վստահ է ապրում ժողովուրդը։ Մենք այլևս կորուստներ չենք ունենա։ Մենք կշարունակվենք։ Մենք կաճենք որպես մարդիկ, ովքեր ճանաչել են իրենց, իրենց ժառանգությունը և իրենց պարտքը, կապրենք ազնիվ և արդյունավետ։ Դեռևս Երևանի ճանապարհին, «Պրավդա» թերթում, ես տեսա Գառնիի վերականգնված տաճարի լուսանկարը։ Հրաշալի է, որ մենք այդպիսի հոգատարությամբ ենք վերաբերվում մեր անցյալին, պահպանում ենք Մատենադարանի ձեռագրերը, հին շինությունները։ Գեղարդում դպրոցականներն ինձ ծաղիկներ նվիրեցին։ Ես մի աղջնակի հարցրեցի թե ինչ է անունը։ «Լաու-րա՛»,- գոչեց նա ամբողջ ձայնով՝ այնքան բարձր, այնքան հպարտ, այնքան գեղեցիկ․․․ Ես ինձ հետ բերել եմ գրամեքենաս։ Ես գրում եմ Հայաստանի մասին։ 

Երկու տարի հետո ես ուզում եմ նորից գալ Հայաստան։ Իմ 70-ամյակը ես ուզում եմ դիմավորել նախնիներիս երկրում։ Բայց դա չէ գլխավոր պատճառը։ Այստեղ ես իմացա, որ իմ ժողովուրդը 1978թ-ին տոնելու է Արևելյան Հայաստանի՝ Ռուսաստանի հետ միավորման 150-ամյակը։ Ես արդեն խոսեցի այն սիրո մասին, որ տածում եմ ռուսական գրականության հանդեպ։ Ես ամենուր խոսել եմ այդ մասին՝ թե՛ Հայաստանում, թե՛ Ամերիկայում և թե՛ աշխարհի ցանկացած ծայրում։ Ուզում եմ ավելացնել միայն, որ ես՝ բիթլիսցու որդի և օտարության մեջ մեծացած Ուիլյամ Սարոյանս, շատ լավ գիտեմ, թե ինչ է հայի ճակատագիրը։ Ես տեսել եմ հայկական գաղթօջախները՝ աշխարհով մեկ սփռված փոքրիկ Հայաստաններ։ Ես տեսել եմ մեր հին հայրենիքը՝ Բիթլիսը։ Եվ Վանը, և Աղթամար կղզին։ Ես տեսել եմ նաև Խորհրդային Հայաստանը, և ես կարող եմ համեմատել։ Հայ ժողովուրդը վերածնվել և շարունակվել է այս հողի վրա։ Ես ուզում եմ նորից այցելել Հայաստան, ուզում եմ մասնակցել այս տոնին։ 

Ես գրող եմ։ Իմ գործը գրելն է։ Ես հեռու եմ քաղաքականությունից։ Երբեմն մտածում եմ՝ ավելի լավ չէ՞ր լինի աշխատել խաղողի այգում, քան թխկթխկացնել գրամեքենայի վրա։ Բայց ես կախված եմ իմ մեծ պարտականությունից, և այդ պարտականությունը գրելն է։ 

Ես չեմ վշտանա և արտասվի, չեմ բողոքի ճակատագրի անխուսափելիությունից։ Ո՛չ, ես կնայեմ երեխաներին և ծերունիներին, կլսեմ նրանց, կքայլեմ փողոցներով․ կտեսնեմ հիմարությունն ու իմաստնությունը, սերը և գթասրտությունը, կտեսնեմ գեղեցկությունը։ Ես անիծում եմ այն ուժերը, որոնք ձգտում են ոչնչացնել մարդկային արժանապատվությունը։ Ես ուզում եմ մարդուն տեսնել կատարյալ, ուզում եմ, որ նրա կյանքը՝ ծնունդից մինչև մահ, տարեցտարի, րոպե առ րոպե դառնա ավելի թեթև, ուրախ, գրավիչ և իմաստուն․․․


Սարոյանի ֆոտոշարքը՝ Արա Գյուլերի, Փարիզ, 1973թ
լուսանկարները՝ Դավիթ Մուրադյանի անձնական արխիվից 

COMMENTS

[ԽՄԲԱԳՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ]$type=one$count=3$meta=0$hide=home$label=0

Имя

«Ամարկորդ»,1,«Բիթլզ»,1,«Դավիթ Բեկ»,1,«Զարե»,1,«Լուսավոր ապագան»,1,«Կին» փառատոն,3,«Կինոարվեստ» մատենաշար,3,«Հայֆիլմ»,1,«Նռան գույնը»,2,«Ռոլան» կինոփառատոն,1,«Սոսե»,1,«Սոսե» կինոփառատոն,8,«Օսկար»,2,20֊ականներ,1,30-ականներ,1,40-ականներ,1,50-ականներ,1,60-ականներ,1,70-ականներ,1,80֊ականներ,1,90֊ականներ,1,Adami,3,BBC,1,Disney,2,GAIFF Pro,1,Kinoversus,3,VQuick հավելված,2,Աբաս Քիարոսթամի,3,Ագաթա Քրիստի,1,Ագնեշկա Հոլանդ,1,Ադել,1,Ալ Պաչինո,4,Ալան Ջ․ Պակուլա,1,Ալան Փարքեր,1,Ալբեր Ռեմի,1,Ալբեր Քամյու,1,Ալբերտ Էյնշտեյն,1,Ալեխանդրո Գոնսալես Ինյարիտու,2,Ալեխանդրո Խոդորովսկի,1,Ալեն Գրանժերար,1,Ալեն Դելոն,10,Ալեն Ռենե,3,Ալեքսանդր Դովժենկո,1,Ալեքսանդր Դրանկով,1,Ալեքսանդր Խանժոնկով,1,Ալեքսանդր Կոտտ,1,Ալիս Գի-Բլաշե,1,Ալիսիա Վիկանդեր,1,Ալֆրեդ Հիչքոկ,11,Ակի Կաուրիսմյակի,2,Ակիրա Կուրոսավա,9,Աղասի Այվազյան,1,Ամերիկյան կինոքննադատների ազգային խորհուրդ,1,Ամերիկյան ֆիլմերի ցուցաշար,1,Այցեքարտ,3,Անահիտ Հակոբյան,1,Անդրե Մորուա,1,Անդրեյ Զվյագինցև,1,Անդրեյ Կոնչալովսկի,2,Անդրեյ Պլախով,1,Անդրեյ Տարկովսկի,16,Անիտա Էկբերգ,1,Անյես Վարդա,1,Անն Վյազեմսկի,1,Աննա Կարինա,1,Աննա Մանիանի,4,Աննա Մելիքյան,2,Աննի Ժիրարդո,2,Անուկ Էմե,4,Անուշ Բաբայան,57,Անջեյ Ժուլավսկի,2,Անջեյ Վայդա,6,Անտոն Դոլին,1,Անտոնիո Բանդերաս,1,Անտոնիո Մենեգետտի,1,Անրի Վերնոյ,8,Անրի-Ժորժ Կլուզո,3,ապրիլ,1,Առնո Բաբաջանյան,2,Ավա Գարդներ,1,Ավետիք Իսահակյան,1,Ավրորա Մարդիգանյան,1,Ատոմ Էգոյան,6,Արա Գյուլեր,1,Արամ Ավետիս,7,Արամ Դովլաթյան,5,Արամ Խաչատրյան,5,Արամ Հակոբյան,6,Արամ Պաչյան,3,Արարատ,1,Արգելված կինոարվեստ,1,Արթուր Մեսչյան,1,Արթուր Քլարկ,1,Արման Հարությունյան,5,Արման Մանարյան,1,Արմեն Հովհաննիսյան,1,Արմեն Ջիգարխանյան,1,Արմինե Նազարյան,14,Արուն Քարթիք,1,Արտավազդ Փելեշյան,6,Բասթեր Կիտոն,2,Բարձրորակ կինո [8],14,Բեթ Դևիս,1,Բելա Տարր,2,Բեն Աֆլեք,1,Բեն Քինգսլի,1,Բեն-Հուր,1,Բենեդիկտ Քամբերբեթչ,1,Բենեթ Միլլեր,1,Բեռնարդո Բերտոլուչի,7,Բերթ Լանկաստեր,3,Բերտրան Բլիե,1,Բիբի Անդերսոն,1,Բիլ Մյուրեյ,2,Բիլլի Ուայլդեր,1,Բլեյք Էդվարդս,1,Բյորկ,1,Բոբ Ֆոսի,1,Բորիս Կաուֆման,1,Բրայան Սինգեր,1,Բրեդ Փիթ,1,Բրիջիտ Բարդո,3,Գաբրիել Գարսիա Մարկես,3,Գայանե Թադևոսյան,4,Գեորգ Վիլհելմ Պաբստ,1,Գերի Քուփեր,1,Գերի Օլդմեն,2,Գիլյերմո դել Տորո,1,Գիտահանրամատչելի ֆիլմեր,2,Գիտաֆանտաստիկ կինո,1,Գլխավոր,61,Գլուխգործոցներ [10],15,Գյունթեր Գրաս,1,Գյունտեր Գրաս,1,Գոդֆրի Ռեջիո,2,Գրախոսական,55,Գրեգորի Պեկ,2,Գրետա Գարբո,3,Գրիգորի Կոզինցև,2,Գրողները կինոյում,4,Դալթոն Տրամբո,1,Դալիդա,1,Դակոտա Ֆանինգ,1,Դանիել Բըրդ,1,Դանիել Դարիո,1,Դասթին Հոֆման,5,Դարեն Արոնոֆսկի,1,Դարիո Արջենտո,1,դեկտեմբեր,1,Դեն Բրաուն,1,Դենի Վիլնյով,2,Դենիզ Գամզե Էրգյուվեն,1,Դերասանի վարպետություն,2,Դևիդ Բոուի,2,Դևիդ Լին,1,Դևիդ Լինչ,7,Դևիդ Ուորք Գրիֆիթ,1,Դևիդ Քրոնենբերգ,2,Դևիդ Օուեն Ռասել,1,Դևիդ Ֆինչեր,2,Դիանա Կարդումյան,1,Դիմանկար,49,Դինո Բուցցատի,1,Դինո Ռիզի,1,Դմիտրի Կեսայանց,1,Դյուկ Էլինգթոն,1,Դոն Կիխոտ,1,Դոնալդ Սազերլենդ,1,Դովժենկո,1,Դուգլաս Ֆերբենքս,1,Եժի Կավալերովիչ,2,Եվա Գրին,2,Եվրոպական կինոակադեմիա,1,Երևանի «Գյոթե կենտրոն»,1,Երիտասարդական կինոալիք,1,Երկխոսություն,1,Էդդի Ռեդմեյն,1,Էդիտ Պիաֆ,2,Էդմոնդ Քեոսայան,1,Էդվարդ Հոփեր,1,Էդվարդ Նորթոն,1,Էդրիան Բրոուդի,2,Էլեն Հակոբյան,4,Էլթոն Ջոն,1,Էլիա Կազան,2,Էլիզաբեթ Թեյլոր,2,Էլիո Պետրի,1,Էլլա Ֆիցջերալդ,1,Էլվիս Փրեսլի,1,Էմի Ադամս,1,Էմիլ Զոլա,1,Էմիլի Բլանթ,1,Էմիլի Դիքինսոն,1,Էմիր Կուստուրիցա,6,Էյզենշտեյն,2,Էնդի Ուորհոլ,2,Էնթոնի Հոփքինս,1,Էնթոնի Քուին,7,Էնիո Մորիկոնե,6,Էննի Լեյբովից,1,Էնրիկա Անտոնիոնի,1,Էռնեստ Հեմինգուեյ,3,Էռնստ Լյուբիչ,1,Էտալոն 11,1,Էտորե Սկոլա,2,Էրիխ Ֆրոմ,1,Էրիկ Կլեպտոն,1,Էրիկ Ռոմեր,1,Էրմլեր,1,Թենգիզ Աբուլաձե,1,Թենեսի Ուիլյամս,1,Թեո Անգելոպուլոս,7,Թերենս Դևիս,1,Թերենս Մալիք,1,Թերի Գիլիամ,2,Թերի Ջորջ,1,Թիերի Կոքլե,1,Թիլդա Սուինթոն,1,Թիմ Բարթոն,2,Թիմուր Բեկմամբետով,1,Թիփի Հեդրեն,1,Թոմ Հենքս,3,Թոմ Սելեք,1,Թոմ Քրուզ,1,Թոմ Ֆորդ,1,Ժակ Անդրեասյան,1,Ժակ Բեքեր,1,Ժակ Բրել,1,Ժակ Դերիդա,1,Ժակ Տատի,1,Ժակլին Բիսեթ,1,Ժան Բոդրիյար,1,Ժան Գաբեն,4,Ժան Թաթլյան,1,Ժան Կոկտո,8,Ժան Մարե,2,Ժան Ռենո,1,Ժան Ռենուար,3,Ժան Ռուշ,1,Ժան Վիգո,3,Ժան-Լյուկ Գոդար,19,Ժան-Լուի Տրենտինյան,2,Ժան-Կլոդ Կարիեր,1,Ժան-Պիեռ Դարդեն,1,Ժան-Պիեռ Լեո,1,Ժան-Պիեռ Կասել,1,Ժան-Պիեռ Մելվիլ,1,Ժան-Պոլ Բելմոնդո,6,Ժան-Պոլ Սարտր,5,Ժաննա Մորո,4,Ժերար Դեպարդիե,6,Ժերար Ֆիլիպ,2,Ժորժ Կառվարենց,2,Ժորժ Մելիես,2,Ժորժ Ֆրանժու,1,Ժուլյետ Բինոշ,2,Իգոր Ստրավինսկի,1,Իզաբել Յուպեր,2,Իզաբելլա Ռոսելինի,1,Իթան և Ջոել Քոեններ,3,Ինգմար Բերգման,28,Ինգրիդ Բերգման,2,Իննա Սահակյան,1,Ինոկենտի Սմոկտունովսկի,2,Իոսիֆ Բրոդսկի,2,Իվ Մոնտան,1,Իվ Սեն Լորան,1,Իրադարձություններ,47,Իրանցի ռեժիսորներ,2,Լավ կինո [7],5,Լավագույն ֆիլմեր,1,Լարս ֆոն Թրիեր,7,Լեհական կինո,1,Լեոնարդո դի Կապրիո,4,Լեոնիդ Ենգիբարյան,1,Լև Ատամանով,1,Լև Գրիշին,1,Լևոն Աթոյանց,1,Լիլիթ Աղաջանյան,7,Լիլիթ Բեգլարյան,1,Լինդսեյ Անդերսոն,1,Լինո Վենտուրա,1,Լիվ Թայլեր,1,Լիվ Ուլման,4,Լյուդմիլա Ցելիկովսկայա,1,Լյուկ Դարդեն,1,Լոուրենս Օլիվիե,2,Լորեն Բեքոլ,1,Լորենցո Քուին,1,Լուի Արմսթրոնգ,1,Լուի Գարել,1,Լուի դը Ֆյունես,2,Լուի Մալ,4,Լուիս Բունյուել,9,Լուկա Գուադանյինո,1,Լուկինո Վիսկոնտի,8,Խավիեր Բարդեմ,1,Խմբագրի ընտրությունը,74,Խուլիո Մեդեմ,1,Ծիրանի ծառ,6,Կալատոզով,1,Կաձուո Իսիգուրո,1,Կաննի կինոփառատոն,6,Կառլ Գուստավ Յունգ,1,Կառլ Թեոդոր Դրեյեր,1,Կառլ Լագերֆելդ,1,Կառլոս Ռեյգադաս,1,Կառլոս Սաուրա,3,Կատրին Դընյով,7,Կատրին Ռոբ-Գրիե,1,Կարեն Ավետիսյան,1,Կարեն Շահնազարով,2,Կարևոր,103,Կարո Հալաբյան,1,Կենձի Միձոգուտի,1,Կիմ Նովակ,1,Կինոաֆորիզմ,23,Կինոերաժշտություն,1,Կինոիլյուստրացիաներ,1,կինոմոնտաժ,1,Կինոյի պատմություն,12,Կինոն և նորաձևությունը,2,Կինոնորություններ,90,կինոուղեցույց,1,Կինոպատկերասրահ,36,Կինովարկանիշ,32,Կինովերսուս TV,1,Կինոօրացույց,12,Կիրիլ Միխանովսկի,1,Կիրստեն Դանստ,1,Կլաուդիա Կարդինալե,7,Կլաուս Կինսկի,3,Կլարկ Գեյբլ,2,Կլոդ Լելուշ,4,Կլոդ Շաբրոլ,1,Կլոդ Սոտե,1,Կնուտ Համսուն,1,Կշիշտոֆ Զանուսի,1,Կշիշտոֆ Կեսլևսկի,5,Կոբո Աբե,1,Կոկո Շանել,1,Կուլեշով,1,Կուրտ Վոնեգուտ,1,Համեդ Սոլեյմանզադե,1,Համո Բեկնազարյան,3,Համր կինո,3,Համր կինոյի աստղերը,1,Համֆրի Բոգարտ,1,Հայ կինոգործիչներ,12,Հայաո Միյաձակի,1,Հայկ Մանուկյան,1,Հայկական կերպարներ,2,Հայկական կինո,4,Հանճարեղ ֆիլմեր [9.5],24,Հասմիկ Կարապետյան,3,Հարիսոն Ֆորդ,1,Հարոլդ Լլոյդ,1,Հարվի Քեյթել,1,Հարցազրույց,35,Հեդի Լամար,1,Հելմուտ Բերգեր,1,Հելմուտ Նյուտոն,1,Հենինգ Կառլսեն,1,Հենրի Ֆոնդա,2,Հենրիկ Հովհաննիսյան,1,Հենրիկ Մալյան,1,Հետադարձ հայացք,22,Հիանալի ֆիլմեր [8.5],26,Հիրոսի Տեսիգահարա,1,Հոդվածներ,48,Հոկտեմբերին ծնված հայտնիները,1,Հոու Սյաո-Սյան,1,Հովհաննես Վարդումյան,7,Հովսեփ Քարշ,1,հունվար,1,Հրայր Խաչատրյան,1,Հրապարակախոսություն և մամուլ,20,Ճապոնացի ռեժիսորներ,2,Մալքոլմ ՄըքԴաուել,2,Մահաթմա Գանդի,1,Մայա Դերեն,1,Մայք Նիքոլս,1,Մայքլ Գրանդաջ,1,Մայքլ Դուգլաս,1,Մայքլ Հակոբյան,1,Մայքլ Ջեքսոն,2,Մայքլ Փաուել,1,Մայքլ Քեյն,1,Մայքլ Քյորթիս,1,Մանե Բաղդասարյան,1,Մառլեն Դիտրիխ,2,Մառլոն Բրանդո,13,Մասակի Կոբայասի,1,Մարդիկ և փաստեր,29,Մարդիկ Մարտին,2,Մարի Լաֆորե,1,Մարիա Կալաս,3,Մարինա Վլադի,2,Մարինա Ցվետաևա,1,Մարիո Բավա,1,Մարկո Ֆեռերի,2,Մարշա Հանթ,1,Մարչելո Մաստրոյանի,11,Մարսել Կառնե,1,Մարտին Լյութեր Քինգ,1,Մարտին Սկորսեզե,19,Մարտիրոս Սարյան,2,Մեգ Ռայան,1,Մեթ Դեյմոն,1,Մեթ Դիլոն,2,Մել Գիբսոն,5,Մեծերը՝ արվեստի մասին,29,Մեկ Կադր,2,մեջբերումներ,1,Մերի Փոփինս,1,Մերիլ Սթրիփ,4,Մերիլին Մոնրո,3,Միգել Սապոչնիկ,1,Միլան Կունդերա,1,Միլոշ Ֆորման,3,Միխալիս Կակոյանիս,1,Միխայել Հանեկե,3,Միխայիլ Բուլգակով,2,Միխայիլ Գալուստյան,1,Միխայիլ Կալատոզով,1,Միշել Լեգրան,3,Միշել Հազանավիչուս,1,Միշել Մորգան,1,Միշել Ուիլյամս,1,Միշել Պիկոլի,1,Միշել Փֆայֆեր,1,Միշել Ֆուկո,1,Միրեյ Դարկ,1,Միրեյ Մաթյո,1,Միք Ջագեր,1,Միքայել Թարիվերդիև,2,Միքելանջելո Անտոնիոնի,14,Միքի Ռուրք,1,Մհեր Մկրտչյան,4,Մոhսեն Մախմալբաֆ,1,Մոնիկա Բելուչի,1,Մոնիկա Վիտի,3,Մորիս Շևալիե,1,Մորիս Ռոնե,1,Մուհամեդ Ալի,1,Մուսա,3,Յան Շվանկմայեր,1,Յան Ֆլեմինգ,1,Յասուձիրո Օձու,2,Յոս Սթելինգ,1,Յուլ Բրիներ,1,Յուրի Գագարին,1,Յուրի Նիկուլին,1,Նագիսա Օսիմա,1,Նատալի Փորթման,1,Նարե Մկրտչյան,1,Ներսես Հովհաննիսյան,1,Նիկիտա Միխալկով,1,Նիկոս Կազանձակիս,2,Նինո Ռոտա,1,Նիքոլ Քիդման,1,Նկարահանման հրապարակ,11,Նշանավոր զույգերը,14,Նոյեմբերին ծնված հայտնիները,1,Նոր ալիք,1,Նումի Ռապաս,1,Նունե Մանուկյան,4,Նուրի Բիլգե Ջեյլան,2,ՆՓԱԿ,1,Շանտալ Աքերման,2,Շառլ Ազնավուր,17,Շառլոթ Գենսբուր,1,Շատ լավ ֆիլմեր [7.5],3,Շերոն Թեյթ,1,Շոն Փեն,1,Շոն Քոների,1,Շուշան Փիրումյան,3,Ուես Անդերսոն,3,Ուիթ Սթիլման,1,Ուիլ Սմիթ,1,Ուիլեմ Դեֆո,1,Ուիլյամ Շեքսպիր,1,Ուիլյամ Ուայլեր,1,Ուիլյամ Սարոյան,8,Ումբերտո Էկո,2,Ունա Չապլին,1,Ուոլթ Դիսնեյ,2,Չառլզ Բուկովսկի,2,Չառլզ Բրոնսոն,1,Չառլզ Դիքենս,1,Չառլզ Չապլին,11,Չառլի Չապլին,1,Չեխական նոր ալիք,1,Չեկի Կարիո,1,Պաբլո Պիկասո,1,Պաոլո Սորենտինո,2,Պաուլո Կոելյո,1,Պավել Արսենով,1,Պեդրո Ալմոդովար,5,Պենելոպա Կրուս,1,Պիեռ Բարու,1,Պիեռ Բուրդիե,1,Պիեռ Կարդեն,1,Պիեռ Պաոլո Պազոլինի,11,Պիեռ Ռիշար,1,Պիեռ-Օգյուստ Ռենուար,1,Պիետրո Մարչելո,1,Պուդովկին,1,Ջանկառլո Ջանինի,2,Ջարեդ Լեթո,2,Ջեյմս Դին,1,Ջեյմս Ստյուարտ,1,Ջեյմս Վան,1,Ջեյմս Քեմերոն,1,Ջեյն Բիրկին,2,Ջեյն Օսթին,1,Ջեյսոն Շվարցման,1,Ջեյսոն Ռոբարդս,1,Ջեյք Ջիլենհոլ,1,Ջենիս Ջոփլին,1,Ջենիֆեր Լոուրենս,1,Ջերալդին Չապլին,1,Ջերեմի Այրոնս,1,Ջեք Լոնդոն,1,Ջեք Նիքոլսոն,8,Ջեք Ուորներ,1,Ջեքի Չան,1,Ջեքի Քուգան,2,Ջիմ Ջարմուշ,10,Ջինա Լոլոբրիջիդա,1,Ջինա Ռոուլենդս,1,Ջո Բեռլինգեր,1,Ջոան Վուդվորդ,1,Ջոան Քրոուֆորդ,1,Ջոզեֆ Լոուզի,1,Ջոն Կասավետիս,2,Ջոն Մալկովիչ,3,Ջոն Սթեյնբեք,2,Ջոն Տուրտուրո,1,Ջոն Տրավոլտա,1,Ջոն Ֆորդ,2,Ջոնի Դեփ,4,Ջոնի Հոլիդեյ,1,Ջորջ Լուկաս,1,Ջորջ Օրուել,1,Ջորջո Ագամբեն,1,Ջորջո Սթրելեր,1,Ջուդ Լոու,3,Ջուզեպե Տորնատորե,3,Ջուլիանա Մուր,1,Ջուլյա Դյուկորնո,1,Ջուլյետա Մազինա,2,Ռայներ Վերներ Ֆասբինդեր,3,Ռաֆայել Ներսիսյան,3,Ռաֆայել Պապովյան,1,Ռեյ Բրեդբերի,1,Ռենատո Սալվատորի,1,Ռենե Կլեր,1,Ռիդլի Սքոթ,3,Ռիշարդ Բուգայսկի,1,Ռիչարդ Աթենբորո,1,Ռիտա Հեյվորթ,2,Ռյունոսկե Ակուտագավա,2,Ռոբ Մարշալ,1,Ռոբեր Բրեսոն,3,Ռոբեր Օսեյն,1,Ռոբերտ դե Նիրո,6,Ռոբերտ Զեմեկիս,1,Ռոբերտ Ռեդֆորդ,1,Ռոբերտ Ռոդրիգես,2,Ռոբերտ Վինե,1,Ռոբերտո Ռոսելինի,1,Ռոբին Ուիլյամս,1,Ռոզա Պետրոսյան,1,Ռոլան Բարտ,2,Ռոլան կինոփառատոն,5,Ռոման Բալայան,1,Ռոման Պոլանսկի,6,Ռոմի Շնայդեր,5,Ռոն Հովարդ,2,Ռոջեր Կորման,1,Ռոս Բաղդասարյան,1,Ռուբեն Գևորգյանց,1,Ռուբեն Մամուլյան,7,Ռուդոլֆ Վալենտինո,1,Ռունի Մարա,1,Ռուփերթ Էվերեթ,1,Ռոք Հադսոն,1,Սաթենիկ Հակոբյան,2,Սաթյաջիտ Ռայ,1,Սալվադոր Դալի,4,Սարիկ Անդրեասյան,1,Սարսափ ժանր,1,Սեմ Մենդես,1,Սեմ Պեկինպա,1,Սեմուել Բեքեթ,2,Սեպտեմբեր,1,Սերգեյ Դովլաթով,3,Սերգեյ Էյզենշտեյն,2,Սերգեյ Իսրայելյան,1,Սերգեյ Փարաջանով,15,Սերժ Գենսբուր,3,Սերջիո Լեոնե,5,Սև հայելի,1,Սթենլի Կուբրիկ,13,Սթենլի Կրամեր,2,Սթիվ ՄըքՔուին,1,Սթիվեն Զաիլյան,1,Սթիվեն Հոքինգ,1,Սթիվեն Սոդերբերգ,1,Սթիվեն Սփիլբերգ,8,Սթիվեն Քինգ,1,Սիդնի Լյումետ,2,Սիլվի Վարդան,1,Սիլվիա Պլատ,1,Սիմոն Աբգարյան,1,Սիմոնա դը Բովուար,2,Սիմոնա Սինյորե,3,Սինդբադ,1,ՍինեՄիտք,1,Սիրելի ֆիլմերի տասնյակն ըստ…,3,Սլավոյ Ժիժեկ,4,Սյուզան Զոնթագ,1,Սոնա Կարապողոսյան,18,Սոս Սարգսյան,4,Սոսե,2,Սոֆի Լորեն,8,Սոֆի Մարսո,1,Սոֆյա Կոպոլա,1,Սվեն Նյուկվիստ,1,Ստալկեր,2,Սցենար,1,Սփենսեր Թրեյսի,1,Սքարլեթ Յոհանսոն,1,Վալերիո Ձուրլինի,2,Վահե Հակոբյան,1,Վահրամ Բաբայան,1,Վահրիճ Բախչանյան,1,Վան Հեֆլին,1,Վավերագրական ֆիլմեր,1,Վարպետության դասեր,17,Վել Էյվերի,1,Վեյկո Իունպուու,1,Վենետիկի կինոփառատոն,1,Վերա Խիտիլովա,1,Վերներ Հերցոգ,8,Վիկտոր Էրիսե,1,Վիմ Վենդերս,6,Վիվիեն Լի,2,Վիտորիո դե Սիկա,1,Վիրիդիանա,1,Վիրնա Լիզի,1,Վլադիմիր Բորտկո,1,Վլադիմիր Կոսմա,1,Վլադիմիր Վիսոցկի,2,Վոնգ Կար-Վայ,3,Վուդի Ալեն,12,Վուդի Հարելսոն,1,Տաթև Հովակիմյան,1,Տակեշի Կիտանո,3,Տեսանյութեր,25,Տիգրան Նալչաջյան,2,Տիեզերքի գաղտնիքները,2,Տոնինո Գուերա,8,Տոտո,1,Տրաուբերգ,1,Ցնցող ֆիլմեր [9],37,Փիթեր Գրինուեյ,2,Փիթեր Ուստինով,2,Փիթեր Օ'Թուլ,1,Փինք Ֆլոյդ,1,Փոլ Նյումեն,1,Փոլ Վերհովեն,1,Քեյթ Բլանշեթ,1,Քեյթ Բոսվորթ,1,Քեն Լոուչ,1,Քենեթ Բրանա,1,Քերի Գրանտ,1,Քըրք Դուգլաս,4,Քըրք Դուգլաս և Ուիլյամ Ուայլեր,1,Քըրք Քըրքորյան,1,Քլինթ Իսթվուդ,3,Քոլին Ֆերթ,3,Քսավիե Դոլան,2,Քվենտին Տարանտինո,7,Քրիսթոֆեր Նոլան,1,Քրիստիան Բեյլ,1,Օդրի Հեփբերն,5,Օլեգ Յանկովսկի,1,Օլիվեր Թվիստ,1,Օլիվեր Սթոուն,1,Օլիվիա դը Հևիլենդ,1,Օմար Շարիֆ,7,Օնորե Դոմիե,1,Օուեն Ուիլսոն,1,Օսիպ Մանդելշտամ,1,Օսկար Ուայլդ,1,Օրնելա Մուտի,2,Օրսոն Ուելս,6,Օրվա մեջբերումը,27,Օրվա ֆիլմը,124,Ֆաինա Ռանևսկայա,1,Ֆանի Արդան,3,Ֆեդերիկո Ֆելինի,18,Ֆերնանդել,2,Ֆիլիպ Կաուֆման,1,Ֆիլիպ Նուարե,1,Ֆիլմադարան,22,Ֆոլկեր Շլյոնդորֆ,1,Ֆոտոարխիվ,137,Ֆրանկլին Ջ. Շաֆներ,1,Ֆրանկո Ձեֆիրելլի,1,Ֆրանսիական կինո,2,Ֆրանսիս Վեբեր,1,Ֆրանսուա Տրյուֆո,13,Ֆրանց Կաֆկա,2,Ֆրեդ Քելեմեն,1,Ֆրեդի Մերքյուրի,1,Ֆրենկ Կապրա,2,Ֆրենկ Սինատրա,1,Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլա,8,Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Մուրնաու,1,Ֆրից Լանգ,4,Ֆրունզե Դովլաթյան,1,
ltr
item
KINOVERSUS: Սարոյանը Սարոյանի մասին
Սարոյանը Սարոյանի մասին
«Քննադատներն ինձ ոչինչ չեն սովորեցրել։ Նրանք ինձ վրա չեն ազդում։ Գովեստներից ես չեմ շոյվում, պարսավանքներից չեմ վիրավորվում։ Ես ինքս եմ իմ քննադատը»։ Ուիլյամ Սարոյան
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjiGyxNGPpNIPOb637dKWLoZWeN2Aj_SFoshzBoD6OolQvngs5R8oH-MXBMABqjwmQz7upXCL5-PffTKBbQVhCZeMkBCGRiOy3G0_W70FgxBEP4Y09F8bi2t97Rl0dEBtIR__skMaoxGKRI/s640/Saroyan-cover.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjiGyxNGPpNIPOb637dKWLoZWeN2Aj_SFoshzBoD6OolQvngs5R8oH-MXBMABqjwmQz7upXCL5-PffTKBbQVhCZeMkBCGRiOy3G0_W70FgxBEP4Y09F8bi2t97Rl0dEBtIR__skMaoxGKRI/s72-c/Saroyan-cover.jpg
KINOVERSUS
https://www.kinoversus.com/2016/09/william-saroyan-david-muradyan.html
https://www.kinoversus.com/
https://www.kinoversus.com/
https://www.kinoversus.com/2016/09/william-saroyan-david-muradyan.html
true
7755589357207652495
UTF-8
Բոլոր հոդվածները Այդպիսի հոդված չի գտնվել ԴԻՏԵԼ ԱՄԲՈՂՋԸ Կարդալ ավելին Պատասխանել Չեղարկել Ջնջել Հեղինակ Գլխավոր ԷՋԵՐ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐ Դիտել ամբողջը ՁԵՐ ՃԱՇԱԿՈՎ ԹԵՄԱ ԱՐԽԻՎ ՓՆՏՐԵԼ ԲՈԼՈՐ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ Այդպիսի հոդված չի գտնվել Դեպի գլխավոր էջ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy Table of Content